تألیفات
محمد علم الهدى، از هوش و استعداد سرشارى برخوردار بود و از آن نیز، بهره هاى فراوانى برد. او توانایى خارق العاده اى در پژوهش و کشف ارتباط بین مسائل هر علمى داشت از این رو در خلق آثار و کشف مسائل جدید، ید طولایى داشت. به طور کلّى آثار ارزشمند او، داراى چند ویژگى است، که در آثار کمتر دانشمندى، آن ویژگى ها به چشم مى خورد.
یک. تنوع در موضوعات و علوم اسلامى است. ایشان در دانش هاى فقه، اصول، تراجم، ادبیات،حدیث، عقاید، عرفان، تفسیر و سایر علوم اسلامى داراى آثار ارزشمند و متعددى است.
دو. نوآورى در مبانى و مسائل علوم یاد شده.
سه. آثار ایشان با قلمى روان، رسا و همراه با مضامین بلند و معانى عمیق علمى است. وى با این که فارسى زبان بود، ولى اکثر کتاب هایش را به زبان عربى فصیح و بلیغ نوشته است.
چهار. توجه زیادى به نیاز جامعه از نظر علمى و فرهنگى داشت، از وجود شبهات و تهاجم افکار ناپاک در سطح جامعه آن روز مطلع بود.([17])
پنج. با این که او در خیلى از مسائل علوم، داراى نوآورى، دقت کم نظیر، قاطعیت در آراء و دیگر ویژگى ها است با این حال، در هیچ کدام از آن ها خودستایى و تکبر دیده نمى شود، بلکه فروتنى، خضوع و احساس او نسبت به مسائل مطرح شده، به خوبى نمایان است.
ایشان (محمد علم الهدى) از نظر دانش و کمال معنوى، فردى ممتاز و از دانشمندان صاحب نظر در علوم مختلف اسلامى است، حتى در بعضى از جهات علمى بر پدر علامه اش، (فیض کاشانى) رجحان دارد ولى متأسفانه در مورد زندگانى علمى و معنوى وى، بسیار کوتاهى شده است، بیش تر آثار او در کنج کتابخانه ها به صورت خطى باقى مانده، ـ جز تعدادى کمى از آن ها ـ احیا نشده است. که همت مسئولان فرهنگ تشیّع را در این زمینه مى طلبد.
آثار ارزشمند این عالم ربانى عبارتند از:
1. الاجازات: کتابى است که اجازه نامه هاى قدما و متأخرین در آن جمع آورى شده است.
2. ارث الزوجة: رساله اى است در مورد ارث زوجه اى که داراى فرزند نیست.
3. الانارة عن معانى الاستخارة: کتابى است در موضوع استخاره و احکام همراه با استدلال، که در سال 1110 هـ .ق. آن را تمام کرده است.
4. اساس الاسلام: کتابى است در مورد سیر و سلوک و عقاید حقه شیعه.
5. بهجة المهج: کتابى است در موضوع صلوات بر ائمه معصومین(علیهم السلام) که نسخه اصلى آن به صورت خطى در کتابخانه مجلس شوراى اسلامى موجود است.
6. تحفة الابرار: کتابى است در عقاید و اخلاق، به زبان فارسى که در سال 1100 هـ .ق. نوشته است.
7. تعلیقة على مقدمات الوافى.
8. تعلیقة على المدارک: موضوع آن فقه است، که نقطه نظرات خود را در مورد مسائل مندرج در کتاب المدارک علامه سید محمد موسوى عاملى، نگاشته است.
9. تعلیقة على خلاصة الرجال: در این کتاب «تعلیقات شهید ثانى بر کتاب خلاصة الرجال علامه حلى» را آورده و سپس تحقیقات خود را در مورد احوال راویان حدیث، بر آن اضافه کرده است.
10. التعلیقة على مفاتیح الشرایع: این کتاب غیر از آن شرحى است که بر مفاتیح الشرایع فیض کاشانى نوشته است. این کتاب را در سال 1092 هـ .ق. به رشته تحریر درآورده است.
11. الجامع فى الاصول و الفروع و الاخلاق.
12. جناح الجناح فى الادعیة: در رابطه با «دعا» است. در سال 1086 هـ .ق. آن را پاک نویس کرده است.
13. الجامع فى العرفان.
14. الحاشیة على مفاتیح الشرایع: نام اصلى آن مفتاح المفاتیح است.
15. حاشیة على اصول الکافى: نسخه اصلى آن در کتابخانه شخصى آیت الله محمدمهدى فیض مهدوى در کرمانشاه دیده شده است.
16. حق گزار: کتابى است در رد افکار و عقاید صوفیه، به زبان فارسى که، در سال 1099 هـ .ق. آن را نوشته است.
17. حلیة الاهتداء: کتابى است در رابطه با صلوات بر اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام).
18. خردپرور در تنبیه صوفیان خیره سر: کتابى است به زبان فارسى، درمورد رد افکار صوفیان. در آخر این کتاب، از موضوعاتى مانند اخلاق، موعظه و تهذیب نفس، با استناد به اخبار اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) سخن گفته است.
19. الخُطب: در این کتاب، خطبه هایى که در نماز جمعه، عیدها، مجالس وعظ و خطابه ایراد کرده، آورده است.
20. دیوان شعر فارسى.
21. دیوان شعر عربى.
22. درایت نثار: این کتاب در نقد افکار و عقاید صوفیه است به زبان فارسى در سال 1107 هـ.ق. در قمصر کاشان نوشته است. نسخه اى از آن در کتابخانه مجلس شوراى اسلامى موجود است.
23. دلیل الحاج: درباره مناسک حج است به زبان فارسى.
24. رسالة فى بیان المصطلحات الرجالیه:
25. رسالة فى توارث الحقوق من حقِّ الخیار و غیره.
26. رسالة فى بطلان العول و التعصیب.
27. رسالة فى تحقیق مسئلة الاجماع.
28. زبور الهى: موضوع آن ادعیه، آداب و اعمال، به زبان فارسى که در سال 1115 هـ .ق. چندى قبل از وفاتش نوشته است.
29. زیبنده اسفار در ارتکاز اذکار بدعت شعار: کتابى است فارسى، در رد عقاید صوفیه.
30. الزلفى: کتابى است عربى، که در سال 1085 هـ .ق. نوشته است.
31. سلالة المعیار فى اسعار الاشعار. این کتاب غیر از کتاب معیار الاشعار است که بعداً ذکر خواهد شد.
32. سرمایه زندگى و پیرایه زندگى: این کتاب به زبان فارسى در مورد موعظه است.
33. سرور صدورالعارفین الاولیاء: در رابطه با کیفیت ابلاغ تحیت، ثنا بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) و اهل بیت است. به سال 1104 هـ .ق. در کاشان، نگاشته است. این کتاب در کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى در قم، موجود است.
34. شرح مفاتیح الشرایع: نسخه کامل آن، در کتابخانه آیت الله فیض مهدوى در کرمانشاه و مدرسه سپهسالار تهران یافت شده است.
35. شرح لطیف على نهج البلاغة.
36. شرح على مقامات الحریرى.
37. شرح نهج البلاغه: این کتاب ناتمام مانده است.
38. شرح دعاء السمات.
39. شعائر الایمان فى بیان حسنات الجوارح و سیئات الابدان: کتابى است فارسى که در سال 1098 هـ .ق. در قمصر، نوشته است.
40. عروة الاخبار.
41. العلماء فى فضائلهم و انّهم خلفاء الائمه.
42. عزت نگار در ستایش علماء درایت نثار: موضوع آن، فضیلت علماء و مناقب آن ها است. به فارسى نوشته شده است.
43. عبرت نگار: این کتاب را به زبان فارسى، در مورد مواعظ نوشته است.
44. فهرست ابواب کتاب الوافى.
45. قامع الاحظار: به زبان فارسى است، در سال 1091 هـ .ق. تمام کرده است.
46. اللئالى المنثوره من الأخبار المأثوره.
47. المکاتیب و الانشا: این کتاب شامل نامه هایى است که به اهل فضل و ادب، نوشته و یا از آن ها، دریافت کرده است.
48. مرقات الجنان الى روضات الجنان: در رابطه با ادعیه و آداب نماز است. در سال 1087هـ .ق. آن را تمام کرده است.
49. المستدرک على کتاب الوافى.
50. معادن الحکمه فى مکاتیب الائمه: در مورد مکاتبات ائمه(علیهم السلام) به دیگران است. در واقع استدراکى است بر نهج البلاغه، و بعضى از نامه هایى که حضرت امیر نگاشته، در نهج البلاغه نیامده است، در این کتاب آورده شده است. این کتاب را در سال 1103ق نوشته است و به همت مرحوم آیت الله مرعشى نجفى با تعلیقات آیت الله على احمدى میانجى در دو جلد به چاپ رسیده است.
51. الکشکول.
52. المناجات مع قاضى الحاجات.
53. منحة الابرار.
54. مجلاة الفوائد فى تعداد ما یراد من الخصال و یزاد: این کتاب به زبان فارسى است، در مورد اخلاق نوشته شده است.
55. معیار الاشعار فى العروض و القوافى: کتابى است به زبان فارسى، در مورد عروض و قافیه در سال 1096 هـ .ق. آن را نوشته است.
56. مجموعة الموالید و الوفیات و السوانح العمریة.
57. نضد الایضاح.
58. الوجیز فى تفسیر القرآن العزیز.
59. وسیلة القبول فى الصلاة على آل الرسول(علیهم السلام).
60. الهیئة و النجوم و احکام الکواکب.
61. سلالة الاعتبار فى عیار الاشعار.
علاوه بر کتاب هایى که ذکر شد مجموعه دیگرى نیز دارد:
الف. مجموعه اى است داراى 112 صفحه، نامه هاى خود و پدر بزرگوارش و نیز بعضى از اجازه نامه ها در آن آمده است.
ب. مجموعه بزرگى است از نامه ها که به علماى معاصر خود نوشته است و برخى از نامه هاى پدرش به علماى معاصر را نیز در آن آورده است مثل نامه شیخ محمد علم الهدى به سید ماجد بحرانى و نامه علامه میرزا محمدسعید حکیم.
ج. مجموعه دیگرى از نامه هاى او است که به علماء، وزراء، صاحب منصبان و شاگردان خود نوشته است.([18])