فعالیّت هاى سیاسى و اجتماعى
آیت الله نورى همدانى به لحاظ این که شاگرد و در حد عشق به حضرت امام خمینى(قدس سره) دل بسته بود، از هر حیث به ویژه جهت سیاسى به شدّت تحت تأثیر آموزه هاى بنیان گذار جمهورى اسلامى قرار داشت. از این رو، در کنار فعالیّت هاى علمى عمیق، از ورود به عرصه سیاسى و اجتماعى غفلت نورزیده، پیوسته در صفوف مقدّم مبارزه علیه رژیم ستم شاهى حرکت کرد و در این راه، از زندان، تبعید و... نهراسیده، همه خطرها را به جان خریده و با توکل بر خدا در مسیر انجام رسالت انقلابى با تمام وجود تلاش مى کرد. وى درباره این فعالیّت ها مى گوید:
«من از جمله کسانى هستم که توفیق داشتم چند سالى در مکتب پرفیض حضرت آیت الله العظمى امام خمینى، درس بخوانم و علاوه بر مطالب علمى، از سجایاى اخلاقى ایشان نیز بهره ببرم. در طول این سالیان، با توجه به متون و موازین اسلامى دریافته بودم که مسؤلیت روحانیت، خلاصه در درس خواندن و درس گفتن نمى شود. به این جهت، از آن روز که حضرت ایشان انقلاب و تحوّل را آغاز کردند، من سعى کردم که پشت سر ایشان به قدر توانم گام بردارم.
در آن زمان، جلسات مرتبى با رفقاى همفکر خود داشتیم که در آن، نسبت به مسائل جارى گفت و گو مى شد و براى پیشبرد امور، تصمیماتى اتّخاذ مى گردید. گاهى اعلامیه هایى علیه رژیم و شاه امضا مى کردیم البته متن بعضى از آن اعلامیه ها را نیز گاهى من تنظیم مى کردم. در نشر و توزیع آنها نیز همکارى نزدیک داشتم. افرادى را به این منظور به نقاط مختلف کشور مى فرستادیم.»[8]
اعلامیه هاى ضد طاغوتى
آیت الله نورى یکى از چهره هاى مبارز ایران اسلامى است و در نوشتن متن، صدور و امضاى اعلامیه هاى ضد طاغوتى که اساس رژیم شاهنشاهى را متزلزل مى ساخت، نقش بسزایى داشته است. در این جا به برخى از اعلامیه هایى که نام آیت الله نورى همدانى در آنها ثبت شده است، به طور مختصر اشاره مى کنیم:
1. نامه به حضرت آیت الله مرتضى حائرى در رابطه با تبعید علما و ائمه جماعات.
2. تلگرام جمعى از استادان و فضلاى قم به علماى مشهد، درباره حمله مزدوران رژیم شاه به حرم حضرت امام رضا(علیه السلام).
3. اعلامیه جمعى از استادان و فضلاى حوزه علمیه قم، درباره راهپیمایى سراسرى مردم ایران در روزهاى تاسوعا و عاشورا.
4. اعلامیه علما و مدرسین حوزه علمیه، درباره بازگشایى موقت مغازه ها.
5. اعلامیه استادان و فضلاى حوزه علمیه قم، درباره خلع محمّدرضا شاه از مقام سلطنت.[9]
تلاش براى اعلام مرجعیّت حضرت امام خمینى(قدس سره)
یکى از حرکت هاى مؤثّر آیت الله نورى همدانى، به همراه دیگر بزرگان حوزه، تلاش براى شناساندن بیشتر و اعلان مرجعیّت و اعلمیّت حضرت امام خمینى(قدس سره) بود. خود وى در این زمینه مى گوید:
«از جمله جریان هایى که در آن دوران پیش آمد، جریان درگذشت آیت الله العظمى حکیم(رحمه الله) بود. ما به لحاظ خصوصیات علمى و دیگر خصائص روشن و بارزى که در حضرت امام سراغ داشتیم، تصمیم گرفتیم کارى کنیم که چهره ایشان، خارج از حوزه هاى علمیه نیز براى مردم بهتر و کاملتر شناخته شود. از این جهت، تصمیم گرفتیم اعلامیه اى بدهیم که بعد از مرحوم آقاى حکیم، مردم به حضرت امام مراجعه کنند. دوازده نفر از مدرسین حوزه علمیه قم که اینجانب نیز جزء ایشان بودم، این اعلامیه را در تأیید مرجعیّت حضرت امام بعد از مرحوم آقاى حکیم امضا کرده و پخش کردیم. علماى شهرستانها از این اعلامیه استقبال خوبى کردند و در بعضى از مراکز، آقایان اعلامیه را روى منبر براى مردم خوانده بودند که تأثیرات زیادى گذاشته بود.
بعد از صدور این اعلامیه، منتظر بودم که دنبالم بیایندچرا که مى دانستم صدور چنین اعلامیه اى بى عاقبت نیست همین طور هم شدیک روز ظهر مأمورین ساواک به منزل ما ریختند و ما در این جریانات نیز به وظیفه خود عمل کردیم.»[10]
تبعیدها
1. خلخال
بعد از سخنرانى در روز 19 دى 1356ش، در انتظار این بودم که ساواک دنبالم بیاید و دستگیرم کندبه این جهت، در تهران کارى داشتم رفتم که آن را انجام دهم وقتى به تهران رفته بودم، شبانه به منزل ما ریخته و همه جا را گشته بودند. وقتى از تهران برگشتم و جریان را به من گفتند، خودم را بیشتر آماده کردم و بعد از خداحافظى و آماده شدن، به ساواک تلفن زدم و گفتم: اگر با من کارى دارید، از تهران برگشته ام حدود نیم ساعت بعد آمدند و مرا به شهربانى قم بردند و از آن جا مرا به خلخال تبعید کردند. تبعید من در خلخال، چندین ماه به طول انجامید. در این مدت، نسبت به من سخت گیرى فراوان مى شد. هر روز لازم بود به شهربانى رفته و دفترى را امضا کنم. منزل ما را شدیداً کنترل مى کردندحتى رفت و آمدهاى عادى را زیر نظر داشتند.
تهیه ارزاق عمومى را براى ما مشکل کرده بودند و به کسبه سفارش مى کردند که از فروش اجناس مورد لزوم به ما خوددارى کنند.
2. سقز]در خلخال [یک روز صبح که براى امضاى دفتر رفته بودم، به من گفته شد که دیگر به منزل برنگردم چون مى خواستند مرا به سقز ببرند. هر چه اصرار کردم که بروم و حداقل خبر بدهم، پذیرفته نشدمرا به همراه چند مأمور به سقز منتقل کردند. در سقز، چند نفر دیگر از آقایان نیز تبعید بودند مانند: آقاى احمدى خمینى شهرى، آقاى سیّد على دستغیب شیرازى و آقاى ]مرتضى [فهیم کرمانى. دوران تبعید را با مشکلات فراوان سپرى مى کردیم. دولت شریف امامى که روى کار آمد، براى کسب وجاهت، به اصطلاح زندانى هاى سیاسى را آزاد مى کرد و تبعیدى ها را برمى گردانددر این زمان نیز من از تبعیدگاه آزاد شدم.»[11]
مواضع انقلابى و شجاعانه
آیت الله نورى به عنوان یکى از شاگردان امام راحل و به عنوان یک مرجع انقلابى، با هوشیارى تمام مسائل و مشکلات کشور و نظام را دنبال کرده، در هر جا نسبت به دین، نظام و کشور خطرى احساس کند، فورا تذکر مى دهد. در چند سال اخیر (2 خرداد1376) که برخى از جریانات منحرف، فعالیّت هاى ضد دینى و ضد انقلابى خود را تشدید کرده بودند، آیت الله نورى همدانى با تمام وجود در مقابل دین ستیزان قرار گرفت و به مسئولین امر تذکر و هشدار داد.
قم خبرنگار رسالت:
ما در برابر مطبوعاتى که به دین حمله مى کنند، ساکت نمى نشینیم این مطلب را آیت الله نورى همدانى در آغاز درس خارج فقه دیروز عنوان کرد.
وى در حالى که دهها مطلب توهین آمیز نسبت به دین و مقدسات را براى حضار قرائت مى کرد گفت: به چه کسى بگوییم این دردها را؟! آیا این قابل تحمل است که در مملکت اسلامى و در حالى که در اجلاس هزاره ادیان از عظمت و اقتدار اسلام صحبت مى شود و رییس جمهور محترم هم در این خصوص صحبت مى کند کسانى پیدا شوند که بگویند دین افیون ملتها و افیون حکومت هاست.
وى افزود: آیا بعد از این همه اهانت به ضروریات دین و احکام اسلامى و مقدسات باز هم باید ساکت بنشینیم و تماشاگر این جریانها باشیم. آیت الله نورى همدانى با اشاره به گسترش روز افزون اسلام در سراسر جهان و طنین انداز شدن عظمت و اقتدار و عزّت اسلام در دنیا اظهار داشت: آیا این درد نیست که در کشور امام زمان (عج) و حکومت اسلامى مجلس بگیرند و بگویند دین افیون ملتهاست و عدّه اى هم کف بزنند.
وى گفت: در برابر این جریانات از مطبوعات مى خواهیم که قبل از انتشار هر مطلبى درباره دین آن را با حوزه ها در میان بگذارند و اگر جواب قانع کننده اى نشیندند آن وقت منتشر کنند. آیت الله نورى افزود: ما مطبوعات را دعوت مى کنیم که از این کارها دست بردارند و بدانند که ما در برابر این جریانات ساکت نخواهیم نشست و با قلم و بیان به فضل خداوند جلوى این کار را خواهیم گرفت. و احتیاجى هم به خشونت و تشنج نداریم زیرا دین اسلام دین استدلال و قلم و بیان است. وى با اظهار تأسف از سکوت برخى علما و مراجع گفت: اگر از اوّل علما و مراجع تمام حوزه ها با هم متحد مى شدند این جریان در نطفه خفه مى شد. وى با اشاره به بعضى از حرکتهاى انجام شده در حوزه همچون تحصن طلاّب در مسجد اعظم قم گفت: تا به حال چند دفعه حرکتى انجام شده ولى هماهنگ نبوده است. ما از برخى مراجع و علماى بزرگ مى خواهیم سئوال کنیم آیا شما نگران نیستید. رهبر معظم انقلاب مى گوید: نگرانم، خبرگان ملّت مى گویند ما نگرانیم اگر شما نگران نیستید بگویید دلیلتان براى این نگران نبودن چیست؟! و اگر نگران هستید ولى ساکت، باز دلیل سکوتتان را بگویید؟
آیت الله نورى همدانى با خطاب قرار دادن حوزه هاى علمیه و علماى بلاد گفت: اى حوزه هاى علمیه و اى علماى بلاد اگر غفلت کنیم زحمات شیخ مفیدها و شیخ طوسى ها دارد بر باد مى رود و اسلام منزوى مى شود. این حملاتى که دارد انجام مى شود همه اش به اسلام و ارزشهاى اسلام است. یعنى شما مى گویید باید بى تفاوت باشیم؟! دیگر چه چیزى باقى مانده براى ما که مورد هجوم اینها واقع نشده باشد. حال که کار به اینجا کشیده تا ما اتّحاد نداشته باشیم این جریان قلع و قمع نمى شود.
وى با خطاب مجدد علماى بلاد و مراجع تقلید و حوزه هاى علمیه و خاطرنشان کردن از بین رفتن زحمات امام(قدس سره) و زیر سوال بردن اسلام و روحانیت گفت: شما که با انقلاب اسلامى عزّت و عظمت اسلام را به دنیا نشان دادید، اسلام با انقلاب ایران تجدید حیات کرد و پشت استکبار را لرزاند آیا سکوت در برابر دستهایى که مى خواهند این عزّت و عظمت را از اسلام و روحانیت بگیرند جایز است، آیا ما مسوول نیستیم؟ آیا خداوند فردا از ما بازخواست نمى کند؟
وى خطاب به مردم مسلمان ایران نیز گفت: اى مردم، در برابر این شبهات تردید به خود راه ندهید زیرا راه روشن و دلایل محکم است. به حوزه ها و علما مراجعه کنید مبادا شبهات در شما تزلزل ایجاد کند.
وى خطاب به مسؤولین نیز افزود: همانطور که بارها متذکر شده ایم، از مسؤولین محترم مى خواهیم که در راه تأمین معیشت مردم و در راه مبارزه با گرانى و تورّم که کمر اکثر مردم را شکسته است و در راه تأمین اشتغال و ازدواج جوانان گام بردارید و فکر و نیروى خود را در این مجرا به کار اندازید و در حلّ این مشکلات راه چاره نشان دهید. آیت الله نورى همدانى در بخش دیگرى از سخنانش با خطیر توصیف کردن وظیفه علما و فضلا و طلاّب علوم دینى گفت: ما علاوه بر تحصیل علم و دانش و تعلیم و تربیت مسؤولیت ایجاد فضاى معنوى و دینى در سطح جامعه و حراست و نگهبانى از ارزشها و اصول اعتقادى مردم مسلمان را نیز بر عهده داریم. مخصوصاً در زمان حاضر و با وجود جریانات منحرف، ما هرگز نمى توانیم بى تفاوت باشیم. وى گفت: امروز دشمن حاصل تلاش و زحمات شیخ مفیدها، شیخ طوسى ها و سیّد مرتضى ها و علماى بزرگ در قرون و اعصار گذشته را که نتیجه اش همان انقلاب اسلامى بود را هدف قرار داده است و لذا ما باید فرزند زمان خود باشیمزیرا در نظر پروردگار و در پیشگاه امام عصر مسؤول هستیم. وى افزود: دفاع از عقیده و ایمان مردم بسیار بافضیلت تر از دفاع از آب و خاک است. مخصوصاً در عصر ما که جریانات منحرف و برانداز هیچ چیزى را از گزند حملات پلید و پست خود باقى نگذاشته اند.
وى با اشاره به بحث قرائتهاى مختلف از دین گفت: اگر قرار است هر برداشتى از دین حجت باشد، چه در اصول و چه در فروع و دین، برداشتهاى مختلف را بپذیرددیگر احتجاجات ائمه(علیهم السلام) در برابر منحرفین بى معنا بود و احتیاجى به این همه کتب کلامیه و استدلالات نبود.
وى با ذکر شرایط یک فقیه گفت: اینهایى که این چیزها را مى گویند و مى نویسند بیایند در حوزه تا ببینیم چند صفحه از قرآن را بلدند معنا کنند. چند حدیث از 58 هزار حدیث و چند راوى از 14 هزار راوى را بلد و یا مى شناسند. در کدامیک از هشت علم فقاهت تخصص دارند.