حبیب شیرازی = متولد 1282 متوفی 1257

No image

حبیب شیرازی = متولد 1282 متوفی 1257

مرحوم شیخعلی مجتهد ابیوردی[1] شیرازی متخلص بحبیب فرزند حبیب الله فرزند عبدالله فرزند اسمعیل  

از فضلاء و شعراء و مجتهدین معاصر است‌ـ در سال 1282 در قریه لاله گون سر حد چهار دانگه متولد شد ـ پس از تحصیل سواد خواندن و نوشتن در چهارده سالگی بقصد تحصیل بشیراز رفت، و در محلة سنگ سیاه بر عمو زاده‌اش حاج عبدالله تاجر اببوردی وارد شد، و بتشویق حاج عبدالله بخواندن مقدمات عربی مشغول شد ـ ابتداء در حوزه درس حاج شیخ عبدالجبار مجتهد جهرمی و سپس در خدمت شیخ محمد حسین مجتهد محلاتی فقه و اصول و تفسیر را آموخت.

در شانزده سالگی دختر حاج عبدالله را بحبالة نکاح خود در آورد، و بیست و چهار ساله بود که برای تکمیل تحصیلات دینی و اخذ جواز اجتهاد بعراق عرب رفت، و بسامره وارد شد و در محضر درس حاج میرزا حسن مجدد شیرازی حضور یافت و تا سال 1312 که مجدد حیات داشت در خدمت او بود و استفاده میکرد و اجازه گرفت، پس از فوت آنمرحوم بنجف رفت و مدتی در حوزة درس آخوند مولی محمد کاظم مجتهد خراسانی معلومات خود را که فقه و اصول و منطق و تفسیر و حکمت الهی و غیر اینها بود بوجه اتم و اکمل بپایان رسانید، و حسب الامر آخوند مذکور برای ترویج مشروطه ایران بشیراز برگشت، و مردم شیراز از او استقبال شایان کردند، و فتوای آخوند را که مبنی بر تقویت و سعی در راه استقرار مشروطه بود بمردم ابلاغ کرد و پذیرفتند و هر کس باندازه توانائی خود در اینراه کوشید و چون مشروطه خواهان غلبه کردند و مجلس شورای ملی افتتاح شد اهالی شیراز او را بوکالت انتخاب کردند و بطهران رفت، و پس از پایان دوره مجلس بشیراز برگشت.

ابیوردی نسخ و شکسته را خوش مینوشت، و چند جلد قرآن مجید بخط خوش نسخ و همچنین قطعاتی بخط شکسته نوشته است.

بمناسبت نام پدرش که حبیب الله بوده تخلص خود را حبیب اختیار کرده است شعر را خوب میسروده، ولی بیشتر اشعارش از میان رفته است، قسمتی از اشعارش که از دستبرد زمانه محفوظ ماند، و متضمن مدح ائمه اطهار و مثنویات اخلاقی است ـ برادرش آقای نصر الله قهرمانی مدون کرده است و مرحوم آقا داداش اردبیلی مؤسس کتابفروشی احمدی آنرا بنام «کنز النصایح» یا «گنج سعادت» بسال 1325 شمسی در شیراز چاپ کرده است ـ و مطالب مندرجه در این ترجمه هم از دیباچه دیوان مزبور اقتباس شده است.

مرحوم ابیوری تألیفاتی هم داشته است و برادرش در مقدمه دیوان او مینویسد:

«چندین کتاب عربی در فقه و اصول و حکمت و معانی و منطق و رساله در قوانین و احکامات شرعیه تألیف فرموده» و جای تأسف است که لااقل اسم تألیفات او را ننوشته است، نگارنده رساله‌ای از او دیده است بنام «دزد بگیر» که سابقاً در شیراز چاپ شده و در رد طائفه بهائیه است ـ از اوست:

                                                غزلیات:

گوش من همچو دل دلیر من سنگین است                  بنصیحت نه من و یار مرا تمکین است

گوئی آئین نبود دیدن رخسار نکو                                           چکنم یار خطا کار و دلم ببدین است

حرف ناصح که مرو در طلب خوب رخان                                 تلخ در کام من و پیش کسان شیرین است

دل خطا هست که پوید ره چین از پی مشک    چون اسیرست بمشکی که در او صد چین است

مشک تاتار ز هر تار دو صدبار فشاند              آن نسیمی که سر زلف تواش بالین است

مطلب سرخی رخساره و اقبال سفید               زین سیه خیمه که باخون دوبرش رنگین است

پیش هر کس که کنم شکوه ز جورت گوید:     عشق را کیفر ایام دو صد چندین است

خلق گویند که ایام بهارست و نشاط               غم بیهوده مخور و موسم فروردین است

بهمه کس بنمودم رخ ماهت گفتم                 آنکه در سینه من غصه بپرورد این است

ای حبیب آه از این خال لبش سوخت مرا                     آفت جان و دل و غارت عقل و دین است

نه بکنج لب کوثر نه لب آب حیات

اینچنین نکته که در کنج لب شیرین است

وه چه خوش است و دلنشین ناز تو نیاز من      راز نهان مکن که هست راز تو دلنواز من

همدم هر غمم دمیف ساز بسوز من نظر                      کز همه سوز من بود ساز تو چاره ساز من

بسته دو صد گروه را هر گرهی ـ فغان چکرد    سلسلة دراز تو با دل عشقاز من

تیغ بکشتم کشد، ابروی تو ولی بود                مایة حرص و آز تو آرزوی دراز من

بود نه سایبان مرا منزل و نی مکان که داد                   سایة سرو ناز تو بر همه امتیاز من

هست در آتش اینقدر بوته دل که زر مهر                    مینربود گاز تو ای بت سرفراز من

کعبة آرزو بود طاق دو ابریت مرا                                هر طرفی جواز تو هست بر او نماز من

آه بباغ وصل تو می‌نگذاشت یکزمان              نرگس نیم باز تو ریشه کند پیاز من

چونکه فکندی از دو رخ برقع زلف عنبرین                   طلعت مه طراز تو گشت جگر گداز من

بخش دراهم و کلاف ایمه مصر کی دهد                    دامن پاکباز تو بر کف دست باز من

مرغ دلم شکار کرد آهوی چشمت ای حبیب

دیده فتنه ساز تو، خود شده شاهباز من

در عقبت دلم دودف کوچه بکوچه کو بکو                    سیل سرشک من رود، دجله بدجله جو بجو

آبله کرده پای دل بسکه دویده هر طرف                     در پی لعبتان شهر، کوچه بکوچه سو بسو

روز ازل سیاه و تار بافت گلیم بخت من                       دست سپهر نیلگون تا بتار و پویپو

آتش طبع سرکشت سرد نشد ز سیل اشک       طبع سرشته کی شود، حال بحال و خو بخو

آه از این عجوز دهر، بین که چگونه دمبدم                   تازه هوس چسان رودف جفت بجفت و شو بشو

غیر غم فراق تو، هیچ نیابی ایصنم                 گر بشکافی این دلم، لابلای ، و تو بتو

خفته میان گیسویت، هر شکنی هزار دل         لای بلای و تو بتو، طره بطره،ه مو بمو

در همه گلستان دهر نیست گلی چه روزی تو   یک بیک آزموده‌ام، رنگ برنگ و بو ببو

خضر ندیده جز لبت، آب حیات در جهان                     گشته تمام آبها، چشمه بچشمه، جو بجو

ناوک چشمت از حبیب ریخته خوندل ولی

آه که سخت منکر است، چهره بچهره روبرو

 

                             در لقب آیة الله گفته است:

ای ز عنوان آیة الله شاد                              زین لقب بر بغل افگنده باد

آیة الله را بچندین چیز                                در کلام مجید نام نهاد

شتر صالح و حمار عزیز                               سگ اصحاب کهف پاک نژاد

خون و طوفان و حیة تسعی             شپش است و ضفادع است و جراد

تن مردار و جیفة فرعون                              آن لعین شقی ذی الاوتاد

تسعه آیات بینات خدا                                 رو بخوان تا که نیک گیری یاد

جز از این هر بلا که شد نازل                       تا ز مردم بر افگند بنیاد

نام آن آیت است در قرآن                چون بلای نمود و آفت عاد

آنکسی که ترا نهاد لقب                              رو بپرس این لقب بتو ز چه داد

تو یقین نیز از این بلیاتی

کز پی سر بجان خلق فتاد

                                    مثنوی در وصف فارس و شیراز گوید

زهی ملک شیراز و شیرازیان                                     که یارب نه بینند هرگز زیان

زهی دار علم و معارف پژوه                          زهی مرحبا آن خجسته گروه

زهی لاله‌گون آن سه رشته قنات                               زهی آبشار گزین قلات

تو گوئی همیریزد اندر زمین                         سه نهر از فراز سپهر برین

چو نوشین لب دلبر نوش لب                                    برون آید از گرمسیرش رطب

بهنگام بشکوفه بوستان                                           دهد باغ لیمو ز مینو نشان

همانا بود نخل او نیشکر                                          ز شکر بسی بهتر او را ثمر

ز پستان جانان بگاه عرق                                         ربوده است لیموی جهرم سبق

نعیم جهانست شعب بوان                            نظیرش نیابد کس اندر جهان

زهی بقعة قبر سیروس شاه                          ابر دشت مرغاب با آب و جاه

گلابی که آید ز میمندشان                           دهد از عرقهای مهرو نشان

زهی نقش شاپور و تمثال او                         زهی تنگ چوگان و کوه گلو

زهی رود کر، دجله دومین                            ز بند عضد صد هزار آفرین

گذشته بر او سالیان دراز                                          چو سد سکندر بود سرفراز

زهی مرودشت، ستخر گزین                                     که همواره بوده است زیب زمین

در او نقش تیر و کمان و کمند                                  ز کویال و از نیزه‌های بلند

ز خفتان و از خود و بر گستوان                                  ز تیر و ز زوبین و گرز گران

همانا نشان دارد این سرزمین                                    ز گودرز و هشتاد پور گزین

ز کاووس و کیخسرو تاجدار                         ز رستم که بد پهلوان نامدار

ز سهراب و گشتاسب ـ اسفندیار                                ز دارا و از بهمن تاجدار

ز گیو و فریبرز ورهام گرد                            دلاور جوانان با دستبرد

 

الا تا که شب هست دنبال روز                      الا تا که مهراست گیتی فروز

الا تا که گل روید از گلستان                        الا تا شکوفه دهد بوستان

ز خور تا که روزان فروزان بود                       ز بعد شبان تا که روزان بود

همه خطه فارس آباد باد                              دل مردمانش همه شاد باد

همه مردمش خوشدل و کامیاب                    چو بانوی مهر و چو شیخ و چوشاب

همایون بود کشور ملک جم             خجسته بود روزگار عجم

مبادا ترش غیر لیمویشان                سیه غیر موهای مهرویشان

نبینند اشفتگی در جهان                              بجز زلف آشفتة دلبران

همیشه ز تلخی جدا کامشان                        جز از بادة کهنه در جامشان

نبینند از ترشروئی گزند                               جز از غمزة مهرخ دلپسند

نبیند همی پایشان کند و بند                        جز از بند گیسوی همچون کمند

ز شوری نبیند هرگز زیان                بجز شور سودای عشق بتان

نبیند نبشی ز خار جهان                              جز از نیش مژگان گل بیکران

حبیبش دعائی نداند سزا

مگر دشمنش را دهد حق جزا

 

در ماه رجب سال هزار و سیصد و پنجاه و هفت در شیراز وفات یافت.

و شعاع الملک سرود:

فیلسوف زمانه شیخ علی                             شیعة خالص علی ولی

سر تفسیر علم الاسماء                                خوانده بد از مدرس ازلی

آیة ارجعی الی ربک                                   چون بگوش آمدش بصوت علی

رخت بربست از این سرای دو در                   همچو خورشید بی حلل و حلی

چون روانش بعالم ملکوت                بشنید ارجعی بصوت جلی

آن وجودی که ببعدم باشد               کیست  جز ذات پاک لم یزلی

گفت تاریخ او شعاع الملک

وای از مرگ حاج شیخ علی

                        1357

 

 

[1] ـ طایفه ایبوردی ـ مسقط الرأس اینطائفه در خراسان بوده، و در سلطنت نادر شاه افشار یکعده از آنها بشیراز آمده و در اینشهر سکونت اختیار کرده‌اند و در این زمان محله‌ای مخصوص خود دارند ـ و شیرازیها آنها را «اینالو» و «بلوردی» خوانند

Powered by TayaCMS