حدیث: امام علي عليه السلام فرمودند : إذا رَأيتَ عالِما فَکُن لَهُ خادِما ؛ هرگاه دانشمندى ديدى، به او خدمت کن. ( غررالحکم ح ۴۰۴۴ ) حدیث: امام علي (عليه السلام) فرمودند: النَّظرُ إلي العَالِم أحبُّ إلَي الله مِن اعتکافِ سَنَهٍ فِي البَيت الحَرام؛ نگاه کردن به عالم و دانشمند نزد خداوند، از يک سال اعتکاف در کعبه برتر است. ) حدیث: امام صادق عليه السلام فرمودند: إنّ علِیّا کانَ عالِما والعلمُ یُتوارَثُ ، ولَن یَهْلِکَ عالِمٌ إلّا بَقِیَ مِن بَعدِهِ مَن یَعلَمُ عِلمَهُ أو ما شاءَ اللّهُ ؛(امام) على عليه السلام عالم بود، و علم ، ارث برده مىشود. هرگز عالمى نمى ميرد مگر آن که پس از او کسى مى ماند که علم او يا آنچه را خدا خواهد، بداند. ( الکافي : ۱ / ۲۲۱ / ۱ ) ) حدیث: امام جواد عليه السلام فرمودند: العلماء غرباء لکثرة الجهال؛ عالمان، به سبب زيادي جاهلان، غريب اند. ( مسند الامام الجواد، ص ۲۴۷ ) ) حدیث: امام صادق عليه السلام فرمودند: اِذا کانَ یَومُ القيامَةِ بَعَثَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ العالِمَ وَ الْعابِدَ ، فَاِذا وَقَفا بَیْنَ یَدَىِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ قيلَ لِلْعابِدِ : اِنْطَلِقْ اِلَى الْجَنَّةِ وَ قيلَ لِلْعالِمِ : قِف تَشَفَّعْ لِلنّاسِ بِحُسْنِ تَأديبِکَ لَهُمْ؛ هر گاه روز قيامت گردد، خداى عزّوجلّ عالم و عابد را برانگيزاند . پس آنگاه که در پيشگاه خداوند ايستادند به عابد گفته مى شود : «به سوى بهشت حرکت کن» و به عالم گفته مىشود : « بايست و مردم را به خاطر آنکه نيکو ادبشان نمودى ، شفاعت کن ». ( علل الشرايع، ج ۲، ص ۳۹۴، ح ۱۱ ) ) حدیث: رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: العلماء مصابيح الارض، و خلفاء الانبياء، و ورتني و ورثه الانبياء. علما چراغهاي زمين اند و جانشينان پيامبران و وارثان من و پيامبران هستند. ( کنز العمال/ ۲۸۶۷۷٫) ) حدیث: رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: موت العالم ثلمه في الاسلام لا تسد ما اختلف الليل و النهار در گذشت عالم، رخنه اي است در اسلام که تا شب و روز در گردش است، هيچ چيز آن را جبران نمي کند. ( کنزالعمال/ ج ۲۸۷۶۰٫ )
16 اسفند 1396, 7:19
المشتهر الملقّب بالآمیرزا حیدر خان النّیسابوری وی از فضلاء کرام و در زمره علماء فخام بوده و از تلامذه جناب مولانا آقا دربندی است و مولانای موصوف در رسالهی اسطرلابیّه به این عنوان یاد فرموده هکذا عبادتها:
و بعد یقول العبد الاحقر الافقر اللّائذ باذیال الطاف ربّه الکریم خادم العلوم المشتهر به آقا بن عابدین رمضان بن زاهد الشّیروانی الدّربندی اعطاهم الله تعالی طروسهم بآمالهم یوم الجزآء انّ هذه الرّسالة جوهرة غزیزة و درّة یتیمة فی الصّناعة الا سطر لابیّة حیث انطوت علی معظم اصولها و زبدة فروعها و احتوت علی اکثر فصولها و ابوابها بل هی فی هذه الصّناعة رأس نبلها و بقیّة قضاها وحمة وردها و واسطة عقدها وما یدور علیه امرها صنّفتها ممتثلا لاشارة صدرت من اعزّ الاحباب من اولی الالباب من السّنخ الکریم والاسّ القویم و المجید الفخیم الّذی اذا قیس قزوم الرّوسآء و الامرآء و جهابذة العرفآء و الفضلآء فی هذه الزّمان یکون مجمع بینهم و محجر عینهم و مجتنی ثمارهم و ملتقی انوارهم و کیف لا فإنّه یتراعی العزّ علی اعطافه و تتجلّی مزایا المجد من اطرافه فمجده بالاستحقاق لا بالاتّفاق و هو متصعّد الخلفآء من الشّرافة و النّونی الرّیان للفلک العلیاء من الرّیاسة الادب حشویثا به و المجد ملأها به اذ کلّ انسان یجری علی عرق اولیه و کلّ اناء یرتج بما فیه فیصدق ان یقال انّه بیت قصیدتهم وراس جریدتم و عین خریدتهم فمحاسنه یشدخ جبینها غرّة الصّباح و تتهادی ابناؤها وفود الرّیاح اعنّی السیّد الاعظم و الفاضل الاکرم و الامیر الافخم جزیل الجزیلات المحکّله و عذیق العذیقات المرحّبة و من هو سلالة المجد و معزس الفخار المعرق و فرع العلاء المثمر المورق الموسوی النّسب والا علی شانا فی الحسب سلمانی المآثر و اویسی الآثار مفیدی الشّعار مرتضوی الدّثار کرکی الرّیاسة سلطانی السّیاسة الامیرزا محمد رضی خان الموسوی المقلّب بالآمیرزا عالیجاه بهادر خان ابن رئیس الرّؤساء و امیر الامرآء الآمیرزا محمد علیخان المشتهر و الملقّب بالآمیرزا حیدر خان ادام الله مجده و زاد الله شرفه ثمّ انّ هذا السیّد السّند و القرم العتمد قد قرأ عندی شطرا من مباحث الحکمة المنضوجة فی الالهیّات و طایفة کثیرة من مباحث الاصول فی الادلّة العقلیّة و جمیع ابواب الضّمانات و جمیع مقاصد الولایات من فنّ التّمرینیّات فاجزت له ان یروی عنّی جمیع مصنّفاتی فی فنون المعقول و اصناف المنقول و الاخبار و الرّجال و ذلک مثل خزائن الاحکام فی الفقه فی شرح الدّرة النّجفیّة و هذه تقرب من مائة الف بیت و خزائن الاصول فی فنون الادلّة العقلیّة و فنّ التّقلید و الفنّ الاعلی من الخزائن فی الحکمة المنضوجة ای فی مباحث المبدأ و المعاد و ما یتعلّق بذلک و کلّ فذه الفنون تقرب من ثمانین الف بیت و قوامیس القواعد فی صناعة الرّجال و تقرب من رابعة عشر الف بیت و العناوین فی الاصول فتقرب من سبعة آلاف و الرّسالة الفارسیّة فی التّقلید و الطّهارة و الصّلوة فتقرب من سبعة آلاف و اکسیر العبادات فی اسرار الشّهادات یقرب من ثلثین الف بیت و هذه الرّسالة المسمّاة بالجوهرة فی الصّناعات الاسطرلا بیّة ثمّ انّ حمله کثیرة من هذه المصنّفات و انکانت مطارح انظار اساطین الاذکیآء و مناظر افکار جهابذة الفضلاء فلا یزف ابکار مطالبها الا الا وحدی النّدس و اللّوذعی النّطس حلّال العویصات و المجیب عن المعضلات و من راجع الی بزلة الصّناعة و فحول الرّجال دهرا و رجع الیه الطّلّاب الاذکیاء عطرا الا انّی لمّا القیت السیّد السّند و القرم المعتمد صاحب النجرة المستنیرة و السّلیقة المستقیمة و وجدته شعلة الاذکیاء و وارث محاسن الادبآء و العلمآء اجزت له ان یدرسها و یرویها عنّی و شارطته ان لا ینسانی عن الدّعاء فی خلواته واشرف اوقاته من ازمنة تهجّداته و زیاداته و ان لا یرضی بان یضیع السّراق و المنتحلون اجر ما ارتکبه من تحمّل المشقّات و المتاعب و شهر اللّیالی و هجر الکری و التّوسّد بالثری فی اختراع العناوین الجدیدة و نضج المطالب و حلّ العصویات فی مصنّفاتی و کتبی بل یبلغهم و یوصلهم انّ الشّرقة و الانتحال من اقبح الاعمال و اشنع الافعال و تصنیع المساعی الجمیلة من قروم الزّمان و جهابذة فضلاء الدّوران فالواجب ان ینتسب المطالب المبتکرة النّفیسة و القواعد المخترعة المتنقیّة الشّریعة الی صاحبها یذکر اسمه بالخبر و الدّعآ له و اذکر اسم کتابه الّذی اخذت منه فهذه الموعظة و النّصیحة الشّافیة قد کرّرت ذکرها فی جملة من کتبی لانّ العمل بها یوجب فیض توفیق الله تعالی للعامل و الله ولیّ التّوفیق و هو ارحم الرّاحمین.
و نیز جناب مولانا الاجلّ المیرزا علی نقی الطّباطبائی اجازه داده هکذا صورتها.
صورة الاجازة الّتی کتبها المولی الاعظم و السیّد الاکرم افقه الفقهاء آیة الله فی العالمین امام المجتهدین امام الانام حجّة الاسلام الجناب المیرزا علی نقی الطّباطبائی.
بسم الله الرّحمن الرّحیم الحمدلله الّذی رفع درجات العلمآء العالمین الصّالحین البارعین الزّاهدین و جعلهم ورثة الانبیآء المرضیّین و خلفآء الاوصیآء الهادین المهدیّین و فضل مدادهم علی دماء الشّهداء الصّابرین المجاهدین و الصّلوة و السّلام علی رسوله محمد المبعوث علی الجنّ و الانس بالشّریعة الغرّاء و الحنیقة البیضاء و آله الهداة الامنآء و القادة الادلّاء ما اظلّت الخضراء و اقرّت الغبرآء و انتعثت ثمارا العلم فی طروس العلمآء وارعنت کوؤس الفضل من رؤوس الفضلآء اما بعد فلمّا کان من فضل الله سبحانه علی العباد ان سهّل لهم سبیل الرّشاد و اوضح لهم مسالک السّداد فجعل لحفظ دینه و احکام شریعته علمآء مستحفظین بشرایعه عن تمویهات المبطلین بحیث صار یتلقت الخلف من السّلف ما استحفظوا من علوم اهل العصمة و الشّرف حفظا لها عن الضّیاع و تحفظّا النّقل عن صورة الانقطاع و محافظة عن الاسناد فیما طریقة الاحاد تیمّنا بالدّخول فی سلسلة العلمآء العظام الاجلّة و تبرّکا برؤساء الشّریعة و الملّة فللّه درّهم اذعرفوا من قدر العلم ما عرفوا و صرفوا فی تحصیله من وجوههم ما صرفوا فکم من متغرّب عن وطنه لطلب العلی و تارک عن عینه الکری و کان ممّن جدّ فی الطّلب و تغرّب عن وطنه لنیل هذا المطلب العالم الکامل الا لمعیّ و الفاضل البارع اللّوذعیّ ذوالفهم الثّاقب و الذّهن الشّامخ و القریحة النّقادة و السّلیقة الصّاقیة الخالصة عن الکدور و الاعوجاج الفایز بسعادتی العلم و العمل و الحایز منها الاوافر الاجزل العالم الکامل الادیب الاریب الآمیرزا محمد رضی خان الموسوی الملقّب بالآمیرزا عالیجاه بهادر خان بن رئیس الرّؤسآء و امیر الامرآء الآمیرزا محمد علی خان المشتهر الملقّب بالآمیرزا حیدر خان زاد الله توفیقه و شرفه و قد قرأ عند مدّة من الزّمان و حضر مدرسنا برهة من الاوان و شهودا عدیدة و سنین سعیدة و قد ستجازنی زید فضله و کماله کما جرت به عادة العلمآء الاخیار و الفقهاء الابرار عطّر الله مراقدهم بالمراحم السّکینة فقد اجزت له دام مجده و وفّقه الله تعالی للارتقاء علی اعلی الله مدارج العلمآء واقصی مدارج الفضلآء ام یروی عنّی جمیع الاخبار الندوّنة فی الکتب الاربعة الّتی علیها المدار فی جمیع الاقطار و الاعصار و هی: الکافی، و الفقیه، و التّهذیب، و الاستبصار من مصنّفات المحمّدین الثّلثة الاوایل الّذینهم و کتبهم فی الظّهور و الاشتهار کالشّمس فی رابعة النّهار و الکتب الثّلثة الجامعة المتفرّقات الاخبار و هی: الوافی و الوسایل، و بحارالانوار من مؤلّفات المجتهدین الثّلثة الاواخر الّذین فاقوا المحدّثین طرّا بکتبهم الزّواهر الّتی هی کالنّجوم الطّوالع و البخور الزّواخر وغیرها من کتب الحدیث و التّفسیر و الفقه و الاستدلال و کتب النّحو و العربیّة و الاصولیّة الاعتقادیّة و الفرعیّة و الرّجال و ما برز منّی فی قالب التّالیف و التّرصیف و التّصنیف من کتب رسائل و تعلیقات و مسایل عن مشایخنا الکرام الاجلّاء ممّن ادرکته و عاصرته صرفة و تلمّذت عندهم الّذینهم من رؤسآء المذهب و الملّة شکر الله مساعیهم الجمیلة عن مشایخهم الفخام و اساطینهم العظام و اساتیدهم الکرام المذکورین فی اجازاتهم المعروفة المتّصلة بالائمّة علیهم من الصّلوة ازکاها و من التّحیّات اثناها مراعیا لشرایط الرّوایة طالبا اقصی مدارج الدّرایة صاعدا منتهی معارج العنایة اخذا بالاحتیاط التّام فیما یتعلّق بامر الدّین و الشّریعة لا سیّما فیما نقل الاحادیث و الاخبار الواردة عن الائمة فانّ العالم علی شفیر جهنّم صادقا ایّاما مهلته فیما ینفع فی النّشأة الاخری متمسّکا بالعروة الوثقی متحلّیا بحلیة التّقوی ساعیا فی نشر الاخبار الائمّة الطّاهرین صلوات الله علیهم اجمعین مقتفیا آثارهم ومستنبطا لاحکامهم و افعالهم بالتّمسّک بحبل مودّتهم فانّی و لعمری لا اری التّخلّص من شفا جرف الهلکات الا بالاعتصام بهم و بموالاتهم والاقتفاء لاثارهم عسی الله سبحانه ان یرحمنا و ایّاکم و یحشرنا و ایّاکم فی زمرة اشیاعهم و موالیهم صلوات الله علیهم اجمعین.
وارجو منه ادام الله تاییداته و توفیقاته ان لا ینسانی و مشایخی و اسلافی فی حیوتی و مماتی من صالح دعواته لا سیّما عقیب صلواته و مظانّ اجابة دعواته و مناجاته فانّ الله سامع الدّعوات و قاضی الحاجات و غافر الذّنوب و الخطیئات و کتب تلک الکلمات المحتاج الی رحمة ربّه الغنیّ علی نقی ابن السیّد ابن المجاهد فی سبیل الله الفایز بدرجة الشّهادة السیّد محمد بن المیر سیّد علی الطّباطبایی اعلی الله تعالی مقامهما و رفع الله درجاتها و کان ذلک فی شهر ربیع الاوّل من شهور سنه اربع و سبعین و مأتین بعد الالف من الهجرة النّبویّة صلّی الله علیه و آله انتهی.
و وفات آن مرحوم به تاریخ بیست و چهارم ماه رمضان المبارک در سال یک هزار و دو صد و هفتاد و سه اتّفاق افتاد. و از احفاد کرام آن الآمیرزا آقا مهدی حسن خان موجود است.