حدیث: امام علي عليه السلام فرمودند : إذا رَأيتَ عالِما فَکُن لَهُ خادِما ؛ هرگاه دانشمندى ديدى، به او خدمت کن. ( غررالحکم ح ۴۰۴۴ ) حدیث: امام علي (عليه السلام) فرمودند: النَّظرُ إلي العَالِم أحبُّ إلَي الله مِن اعتکافِ سَنَهٍ فِي البَيت الحَرام؛ نگاه کردن به عالم و دانشمند نزد خداوند، از يک سال اعتکاف در کعبه برتر است. ) حدیث: امام صادق عليه السلام فرمودند: إنّ علِیّا کانَ عالِما والعلمُ یُتوارَثُ ، ولَن یَهْلِکَ عالِمٌ إلّا بَقِیَ مِن بَعدِهِ مَن یَعلَمُ عِلمَهُ أو ما شاءَ اللّهُ ؛(امام) على عليه السلام عالم بود، و علم ، ارث برده مىشود. هرگز عالمى نمى ميرد مگر آن که پس از او کسى مى ماند که علم او يا آنچه را خدا خواهد، بداند. ( الکافي : ۱ / ۲۲۱ / ۱ ) ) حدیث: امام جواد عليه السلام فرمودند: العلماء غرباء لکثرة الجهال؛ عالمان، به سبب زيادي جاهلان، غريب اند. ( مسند الامام الجواد، ص ۲۴۷ ) ) حدیث: امام صادق عليه السلام فرمودند: اِذا کانَ یَومُ القيامَةِ بَعَثَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ العالِمَ وَ الْعابِدَ ، فَاِذا وَقَفا بَیْنَ یَدَىِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ قيلَ لِلْعابِدِ : اِنْطَلِقْ اِلَى الْجَنَّةِ وَ قيلَ لِلْعالِمِ : قِف تَشَفَّعْ لِلنّاسِ بِحُسْنِ تَأديبِکَ لَهُمْ؛ هر گاه روز قيامت گردد، خداى عزّوجلّ عالم و عابد را برانگيزاند . پس آنگاه که در پيشگاه خداوند ايستادند به عابد گفته مى شود : «به سوى بهشت حرکت کن» و به عالم گفته مىشود : « بايست و مردم را به خاطر آنکه نيکو ادبشان نمودى ، شفاعت کن ». ( علل الشرايع، ج ۲، ص ۳۹۴، ح ۱۱ ) ) حدیث: رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: العلماء مصابيح الارض، و خلفاء الانبياء، و ورتني و ورثه الانبياء. علما چراغهاي زمين اند و جانشينان پيامبران و وارثان من و پيامبران هستند. ( کنز العمال/ ۲۸۶۷۷٫) ) حدیث: رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: موت العالم ثلمه في الاسلام لا تسد ما اختلف الليل و النهار در گذشت عالم، رخنه اي است در اسلام که تا شب و روز در گردش است، هيچ چيز آن را جبران نمي کند. ( کنزالعمال/ ج ۲۸۷۶۰٫ )
16 اسفند 1397, 16:20
فهرست جمیع فنون است و افتخار بزرگ این عهد همایون. در کافة فضایل و علوم بومی وب یگانه زااجلة اساتید زمانه به شمار می‌آید. ادوات ریاست عظمی را بر رسم صدور سلف تکمیل کرده بلکه در خط تحریر و صناعت ترسیل اسلوبی مخصوص تشریع نموده است و سبکی مطبوع تأسیس فرموده نویسنده‌های مشهور ایران در این دوران همه بر سنت او می‌روند و تقلید وی می‌کنند. حق تعالی از قدرت قلم اعلی گویی سهمی بر کلک اعجاز سلکش نازل فرموده است که چون بخواهد دولتی را در بحبوحة دشمنی درست می‌کند و مملکتی را با هر گونه سرگشی رام می سازد.
و در چنین ععهدی که بر حسب اتفاقات عالم عمدة مدار حکمرانیهای ملل و مقاومتهای دول بر پلیتیک قرار گرفته است نیروی رای و تحریر این وزیر تحریر با اضعاف استعدادات حربیة دول قویه برابری می‌کند و همسری می‌نماید.
صنعت نقاشی و علم لغت فرانسه را نیز استادانه می‌داند و هکذا در سرودن اشعار حکیمانه اوحدی زمانه است و خداوند مقاطیع طنانه. سددالله بیان و بیانه.
نواب مغفرت مآب علیقلی میرزا اعتضاد السلنه
وزیر علوم خلف خاقان مغفور فتحعلی شاه قاجار.
یک دهن خواهم به پهنای فلک تابگویم وصف آن رشک ملک
در این عهد جاوید مهد از رجال و اعیان احدی بقدر وی ترویج علم و دانش و هنر نکرد. مکرر از لبهای مبارک این پادشاه خاطر آگاه مسموع افتاده است که تشویقاً فرموده ثلث مردم ایران را علیقلی میرزا تربیت کرد و به عزت و اعتبار و انتشار اسم و اشتهار او نیز در این دولت کس نرسید. جمیع پادشاهزادگان بزرگ و دانشمندان عظیم الشأن و صدور و اعیان و فحول و ارکان ممالک ایران در محضر وی خاضع بودند و به ظاهر و باطن خویشتن را نزد او خرد می‌شمردند و نامش حضوراً و غیاباً به احترام و شکوهی تمام می‌بردند. آنچه آن دانشمند هنرپرور از مناصب و مواجب و شئونات و مراتب در حق اهل علم و ارباب کمال برقرار ساخت به حیطة ضبط و قید درنمی‌گنجد.
انبساط خاطر و انشراح صدرش منحصر بود به مجلس مذاکرات علمیه. در جمیع فنون عتیقة آسیائی و معارف طریقه و طناعات جدیدة اروپی با اساتید آنها مشارکت حاذقانه می‌کرد و مخصوصاً در حکمت متوسطة مشرق زمین خود از صنادید اساتید به شمار می‌آمد.
اول کسی که لقب وزیر علومی در ایران گرفت او بود و از منصبهای درجة اول این دولت و شئونات و مراتب عصر خود به همگی نایل گردید، الامقام شخص اولی و صدارت عظمی که علی العاده بر ملکزادگان مجوز نیست.
از مجالست علماء و افاضل و مذاکرة علوم و فضایل هیچوقت ملالت نمی‌یافت و کسالت نمی‌گرفت. ملکة سخا و علو عمت او بساط شهرت قاآن مغول و حاتم طی طی کرد. در کثرت محفوظات وسعة دایرة اطلاعات و غزارت مواد محاضرات اعجوبة‌روزگار بود و بر رسوخ عقاید و مقام یقین وی که از روی آثار بلانهایت و امارات غیر محدود بر همه محقق و مبرهن گردیده بود مفتیان و مجتهدین همی تحسین می‌آوردند.
در تاریخ و اسطرلاب و هندسه و بسیاری از مسائل کتابها و رسائل ساخته از خدمات و زحمات وی در راه دولت و ملت ایران لختی را برسبیل اشارت در فهرستات مطبوعة خویش و مؤلفات زمانهای پیش برنگاشته‌‌ام و شکرانة حقوق او را نسبت به من شخصاً بگزاشته‌ام.
در اشعار «فخری» تخلص می‌کرد، امیر الشعراء بعضی از منظومات وی را در «مجمع الفصحاء» بیاورده است و من العجب که تقریباً شانزده سال پیش از فوت از دانشور بیهمال میرزا احمد نامی صورت منامی دربارة او به حضور مرحوم علامة الزمانی ملا آقای ترک داغستانی معروض داشته و آن بزرگوار صورت واقعه را به شرح در یکی از تصنیفاتش نگاشته بود. تأویل آن رؤیا در یوم عاشوراء سنة یکهزار و دویتس و نود و هشت که ملکزاده در شب آن درگذشت به تفصیل تمام ظهور یافت و متن و حواشی آن خواب باوضع و اتفاقات حمل جنازة نواب مغفرت مأب به رأی العین مطابق افتاد. حذوالنمل بانعل و طبقات اهالی دارالخلافه را از ظهور آن مطابقه و انکشاف تأویل آن صورت رؤیای صادقه حیرتی عظیم روی داد.
مزار این بزرگوار در یکی از حجرات سمت شرقی صحن شمالی مشهد حضرت عبدالعظیم الحسنی است، غفر الله له.