وی از سادات امروهه و نیز از فضلاء و مقدس و متورع راغب و حریص در مناظره است سلسلة نسبش بامام همام علی النقی علیه السلام میرسد.
سید موصوف از اولاد سید شرف الدین واسطی الملقب بشاه ولایت میرسد اکتساب اوائل علوم از مولانا السید احمد حسین مرحوم سابق الذکر نموده بود بعد از آن بخدمت جناب قدوة العلماء الکرام اسوة المجتهدین العظام مولانا السید عباس التستری طاب ثراه رسید و نسبت بمصاهرت نیز بآنجناب دارد و نیز بخدمت جناب آیة الله فی العالمین و حجة علی الجاحدین سلطان المتکلمین مولانا السّید حامد حسین طاب ثراه مشرّف گردیده.
از تصانیف اوست: سبیل المسترشدین الی معارف الیقین نهج الیقین لاعلاء کلمةالدین اعجاز موسوی در ابطال قانون نیچری احکام الطّعام من الطّیور و الانعام مواهب المکاسب للطائف الکاسب و غیر ذلک انتهی.
محمد سرا الدین حسن بن عیش القرشی اللتیمی العدوی الاهوی الیمانی الدرشن خوانی:
معروف است بشیخ فدا حسین ومسمّی است باسم تاریخی نظیر حسن که از سنّ ولادتش خبر میدهد بامداد یوم الخمیس دهم ماه مبارک رمضان سنه 1278 ثمان و سبعین و مأتین و الف از هجرت بجهان آمد.
نسبش از جانب پدر بخلیفة اوّل و از جانب مادر بخلیفة ثالث و از جانب مادر و پدرش بخلیفة ثانی میپیوندد و از این رو است که خود را در مصنفات خودش تیمی و عدوی و امویّ بر مینگارد و از خاندان عظیم شیخ زادگان و پیرزادگان لکهنو است که دائما ببراعت قدر و فخامت و امرو نیل مناصب جلیله دنیویه و علمیّه ببارگاه سلاطین دهلی از قدیم الایام معروف و ممتاز بودند و والد بزرگوارش خاتم الشعراء المتقدمین حضرت عیش اعلی الله مقامه مقاطیع شعیّه مبشر بر میلاد مسعودش انشاء فرموده از آن است:
بحمدالله که از فضل خدای خالق عالم | بگوشم مژده میلاد طفل از بحر و برآمد |
فلک رقصان مبارکباد گویان بر تاریخش | بگفت از مطلع اوج آفتاب عیش بر آمد |
وله ایضاً:
داد خلّاق جهان از کرم خویش بمن | طفل شمشاد قد و مهر لقا رشگ قمر |
سال میلاد دلم از سر بهجت فرمود | عیش بزم پدر و لطف کنار مادر |
وله ایضاً:
چنین طفل مبارک مهر طلعت | بمن فرمود و چون ایزد عنایت |
مسیحی سال تولدش نوشتم | ز لفظ اختر برج نجابت |
از عهد رضاعت این ولا گوهر صدق مشیخت دوتا واقعة سترگ از بس شگرف و حیرت افزا است محفوظ مانده اوّل از پدر بزرگوار و عمّة عالیة المقدارش روایت دارد که روزی چند پس از مولدش جد بزرگوارش جناب جلالت مآب شیخ منوّر علی صاحب بخواب دید که او را در برگرفته بجای راست ایستاده است که ناگاه با یکی از بزرگان که اغلب از اولیاء عصمت علیهم السلام بوده باشد دوچار شد و دعاء خیر از برایش کرد و ایشان اجابت فرمودند و خیلی متبهج و مسرور شدند و امر فرمودند جدب بزرگوارش را که از برایش انگشتری از سیم خالص درست کنند که فصش از یکپارچه عقیق سرخ باشد و بر او آیة من یهدالله فهو المهتدف کنده کنند و در گردنش بیاویزند: فانة کائن لانک هذا شان عظیم و سیؤتیه الله علماً جماً و قدر ضخما و یرزقه رزقا حسنا.
و دیگر آنکه در ایّام رضاعت که بیش از ده ماه نداشت از ساماع مراثی حضرت سیّد الشهداء روحی له الفداء زار زار مثل ابر نو بهار میگریست متشخصین و امراء بلد همینکه این خبر و قارع صماخ ایشان شد بر تکذیبش پرداختند و جانب نفی و انکارش ستافتند و امتحان حق از اولیاء این مولد مسعود خواستند آخر الامر بر منرل جدّ بزرگوارش گرد آمده آنچه بود از امتحان دقیقه باقی نگذاشتند، و هنگامی که محک تجربه بمیان حق صراح پیدا و هویدا گشت خیلی حایر و حیران با انگشت حیرت بدندان بازگشتند قائلین ان هذا المولود مطبوع علی حبّ الحسین سلام الله علیه و الأئمة علیهم السلام تا سن سیزده سالگی کلاً از کتب درسیّه نظامیّه فارغ شد و قدم در وادی تحقیق و تکمیل علوم ذهنیّه و حکمیّه نهاد و بمصنفات قدماء حکماء متالّهین و نهار علماء و متکلمین و مفسّرین پرداخت تکمیل ادب و نحو و عربّیت پیش علامه سری مولانا محمد عباس الشوشتری رضوان الله علیه و تکمیل کلام و حکمّیات و پاره از ریاضیّات و کتب قدیمة ادب و عربیّت و پارة از تفسیر پیش مولانا العلامة مولوی سیّد حبیب حیدر الموسوی النیسابوری المذکور رضوان الله علیه و تمیل ریاضیّات پیش مولوی کمال الدین حسن الجونسانی که آزار شد تلامذة مولوی تراب علی که محاسبی بود کامل و مهندسی بود فاضل نموده استفاده تمامه عامة در فنون مختلفه و علوم متشتته و مدارک علمیه و معاریف یقینه حدثیه و رجالیه و تاریخیه فریقین از جماعت سنّیه و امامیه و از شیخ اجل خودش ایة الله فی العالمین صدر المحققین ابوالفضل فخر الدین اسحق بن ابی الظفر الشهیر مولانا السید ناصر حسین الموسوی النیسابوری الحق زیاده نموده و اجازت روایت از اجلة ماشیخ فریقین در دست دارد و منهم شیخ حافظ حسن بن محسن الیمانی الخزرجی السیفی السعدی الزبیدی که در این عصر سند و دیار اوست و منحط رجال مسندین و محدثین و اصحاب جرج و تعدیل سایر ائمة اهل سنّت بها لیل عتبة بزرگ رتبهاش میباشد و عالمی از علماء اهل سنت اخذ حدیث و روایت از او کرده مثل صدیق حسن خان ملک پهلو پال و شیخ احمد مکی صاحب در السحابة و آخرین مما لایخفی عدوهم منهم مولوی حسین ابو العطاء مولوی حسن الزمان محمد الترمانی الاستحبوی حیدر آبادی صاحب قول مستحسن وفقه اله البیت و وقاع الرسوس و قول جلی فی تحقیق نسب السید الحنبلی و اسناد الحسن القرائت ابی الحسن علی رضی الله عنه و علیه و عی نبیه التسلیم الحسن و غیرها من المؤلفات الحسان الجیاد التی لا یفی لضبط اسماءها و علّوها تعداد که الحق ذات صفاتش از حافظ ابن حجر عسقلانی و جلال الدین سیوطی نشانی میبخشد و از مشایخ عامّه درجه اول میباشند.
و از مشایخ عامّه درجه ثانی همچو مولوی ابو البرکات السّید عبدالحی القطبی الحسنی النصیر آبادی که عالمی است مهندس و ادیب و در خلق و خلق شبیهترین مردم بمولوی ابوالحسنات عبدالحی فرنگی محلی است و جامع علوم عدیده و لغات عالی الاسناد است و بیک واسطه از شاه بعدالعزیز و هلوی صاحب تحفه روایت دارد و مصنّفات عدیده در علم ادب مثل شرح سبعة معلّقه و تذکره او باء الهند و غیره و غیره دارد.
و منهم مولوی عبدالمجید مفتی الحنفیّه بدار العلوم و العمل فرنگی محل از معاریف علماء اهل سنّت و مشاهیر اهل کمال این جماعت میباشد.
و منهم مولوی ابو محمد عبدالحق الدهلوی صاحب تفسیر فتح البیان المعروف بتفسیر الثعالبی و شرح الحسامی الموسوم بالنامی و دیگر مؤلفات ضخام و عظام است و از معاریف جهابذة عصر در میان اهل سنّت و جماع و اکابر متکلمین و مناظرین و جامع علوم و کمالات قدیمه جدیده و عدیده و محرز فضائل و فواضل عجیبه و غربیه است و در علماء شیعه اجازة روایت از سر کار شریعتمدار ابد قرار بندگان آستان حضرت آیة الله فی العالمین صدر المحققین ابی الفضل نجم الدین اسحق بن ابی الظفر مهدی الموسوی النیسابوری الشهیر مولانا السیدنا ناصر حسین صاحب قبله و کعبه مجتهد العصر و الزمان دامت برکاتهم و مولانا السید الامام البحر الشریف والعقل الباهر صدر المجتهدین و سنه المتقین و انموذج آبائه الطاهرین مولانا السیّد محمد باقر بن العلامة مولانا السید ابوالحسن رضوان الله علی. و منهم الشیخ الثقة الحجة مسند دیار العراق و حجة الله علی عباده بالاستحقاق علی الاصطلاق العلامة محمد تقی النوری الطبرسی رضی الله عنه و درشاه من اعفی فراویس الجنان منقلبه و مثواه و قدس رمسه و ثراه و طرفهترند. این مشایخ اعلام و کبار اساطین علماء الاسلام این تلمیذ رشید خود ایشان را بسیار بسیار ستوده و دفتر با در ذیل تحریرات ایشان از مدح و ثنا گشوده چنانچه سواد شطری از مکاتیب این اساتیذ اعلام در معرض استشهاد در این مقام برنگاریم.
این فاضل نحریر هم مثل استاذ معظمش مولانا السید حبیب حیدر اعلی الله مقامه در زی اهل علم بودن دوست ندارد و دائما از این اوضاع بر کرانة زندگانی بسر میبرد و هم مثل استاد معظمش در صدع بالحنی بوده لومة لائم و عذل عاذلرا بخاطر خود راه نمیدهد و دانما در صدد کشف عوار و اظهار عار و ذکر قوادح عدالت و خوارم دعوت مردم مستأکلین بالدین المنتسبین الی العلم که در فریقین علم بقدر ریاست بر افراشته و جماعت بزرگ را از ایشان اسیر دام غوایت و ضلالت وانموده و مصنفات بدیعه ما بین مختصر و مطّول در مسایل معارکه الآراء از برای انتفاع مؤمنین از خود یادگار گذاشته باندک صورة فهرستها:
کتاب الستشعار فی ماسخ لی فی الفلسفة الالهیة من نوادر الافکار و الاقطار و کتاب المقدمة النوریة فی اثبات ان معرفة الله فطریة ضروریة و کتاب الکشف عن الخبایز الانواع الثلثة الواردة علی وجود الواجب جل و عز و کتاب الرد علی عبدالمسیح بن اسحق الکندی النصرانی و کتاب الصارم العکبی علی الناعس الطاعن فی ابی الحسن العکبری و کتاب سر المحشر و الحق المبعثر فی اثبات صحابیة سیدنا مالک بن الحارث الاشتر بصحیح الاثر و کتاب السبعة السیاره فی الرد علی من حجد اهل بیت العصمة مکتوب کتب من علماء العامة فی الآفاق و کتاب عبرات علی مصائب الحسین فی جزئین صحیحین الجزء الاول منه فی المباحث الکلامیّه و الحدیثیة و الرجالیة و اثبات مشروعیة اعمال العزاء التی تانی بها السفیه فی الدیار الهندیة علی قرن اقوال العامة و فقهم الله و احادیثهم و فقه اثبات حیوة الخضر و الحجة علیهما السلام و اثبات صحابیة با بارتن الهندی و اثبات الرجعة علی اصول اهل السنة و الکلام علی الجرح و التعدیل فی احادیث الضحاح کل هذا بما لا مزید فی حاق التتبع وسعة الاستقرار و الجزر الثانی فی نوادر اخبار الآحاد مرادان خروج الحسین من المدینة الی زمان الرجوع و ماجری علیه خلال ذلک فی موافقهم الاربعة مکة و الطف و الکوفة و دمشق کل هذه الاخبار النادرة التی لایعرفها کثیر من مشاهیر المحدثین و السیربین مسرفة عندنا مربوطا و استانیدها المنقلة من مصنفیها الی صاحب الکتاب بطریق اهل السنة و کتاب الکشف عن الفناء الکائنة فی مناقب الثلثة ایضا فی جزئین ضخیمین الجزء الاول فی الاصول و الفصول و الثانی فی نقض ماورد من فضائلهم فی اسباب الست و المعاجم و المسانید و غیرها من الکتاب الخافعة للمواسیات و الموضوعات و له کتاب الغلو لنقص و التفویض و الغلو فی الرد علی اهل العصر و الکلاب المطورة الذین نشوا فی هذا الدین من المقصّرین فی ائمة اهل البیت علیهم السلام و له کتاب سبیکة اللحبین لیثبت مناقب مولانا السید ناصر حسین و له اسفار شریف طویل نادر فی تلخیص اولا سیدنا امیر المؤمنین علیهم فی العلوم المختلفة المکیمة و الطبیعیة و الریاضیة بحسب الحکمة الحدیث و القدیمة سیما بالاوائل العلویة الحکمة العربیة طبع فی البیان الفرار و اسفار آخر طویل محسب سماة بترویس العجران و اسفار آخر طویل محسب سماة بتردیس العجران و اسفار آخر عجیب النقد علمیة علماء مصر انتقاذ اعجیبا و اثنو الملة اثناء اطریدا فی محلة مصباح اشرف سماه بغراء الهود و له ترجمة امضاء ولده الشیخ المتکلم الفاضل محرز المحدثین حاوی الفلسفیین الافرنجیة و الیونانیة و مالک اللغتین الهندیة و الفلسطانیة و غیرهما من الفرنساویة و اللاطنیة لحاقب البهی ابی الفضل محمد الشهیر بپادشاه حسین اطال الله نفاذه بدوام الملوین نخوا ثباته بتثلیث الروایة المستقیمة و مقالة الانگیزیه فی اثبات حکمة توطید الخان و وجوب الکسوف و الخسوف بالاحوال الریاضیة والحکمة الجیالوجیه و غیرها من الامضاءات و المرقوم من نقلها من الانگیزیة الی العربیة و الی غیر ذلک من الکتب المؤلفات انتهی.