حدیث: امام علي عليه السلام فرمودند : إذا رَأيتَ عالِما فَکُن لَهُ خادِما ؛ هرگاه دانشمندى ديدى، به او خدمت کن. ( غررالحکم ح ۴۰۴۴ ) حدیث: امام علي (عليه السلام) فرمودند: النَّظرُ إلي العَالِم أحبُّ إلَي الله مِن اعتکافِ سَنَهٍ فِي البَيت الحَرام؛ نگاه کردن به عالم و دانشمند نزد خداوند، از يک سال اعتکاف در کعبه برتر است. ) حدیث: امام صادق عليه السلام فرمودند: إنّ علِیّا کانَ عالِما والعلمُ یُتوارَثُ ، ولَن یَهْلِکَ عالِمٌ إلّا بَقِیَ مِن بَعدِهِ مَن یَعلَمُ عِلمَهُ أو ما شاءَ اللّهُ ؛(امام) على عليه السلام عالم بود، و علم ، ارث برده مىشود. هرگز عالمى نمى ميرد مگر آن که پس از او کسى مى ماند که علم او يا آنچه را خدا خواهد، بداند. ( الکافي : ۱ / ۲۲۱ / ۱ ) ) حدیث: امام جواد عليه السلام فرمودند: العلماء غرباء لکثرة الجهال؛ عالمان، به سبب زيادي جاهلان، غريب اند. ( مسند الامام الجواد، ص ۲۴۷ ) ) حدیث: امام صادق عليه السلام فرمودند: اِذا کانَ یَومُ القيامَةِ بَعَثَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ العالِمَ وَ الْعابِدَ ، فَاِذا وَقَفا بَیْنَ یَدَىِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ قيلَ لِلْعابِدِ : اِنْطَلِقْ اِلَى الْجَنَّةِ وَ قيلَ لِلْعالِمِ : قِف تَشَفَّعْ لِلنّاسِ بِحُسْنِ تَأديبِکَ لَهُمْ؛ هر گاه روز قيامت گردد، خداى عزّوجلّ عالم و عابد را برانگيزاند . پس آنگاه که در پيشگاه خداوند ايستادند به عابد گفته مى شود : «به سوى بهشت حرکت کن» و به عالم گفته مىشود : « بايست و مردم را به خاطر آنکه نيکو ادبشان نمودى ، شفاعت کن ». ( علل الشرايع، ج ۲، ص ۳۹۴، ح ۱۱ ) ) حدیث: رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: العلماء مصابيح الارض، و خلفاء الانبياء، و ورتني و ورثه الانبياء. علما چراغهاي زمين اند و جانشينان پيامبران و وارثان من و پيامبران هستند. ( کنز العمال/ ۲۸۶۷۷٫) ) حدیث: رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: موت العالم ثلمه في الاسلام لا تسد ما اختلف الليل و النهار در گذشت عالم، رخنه اي است در اسلام که تا شب و روز در گردش است، هيچ چيز آن را جبران نمي کند. ( کنزالعمال/ ج ۲۸۷۶۰٫ )
12 مهر 1394, 19:44
مجموعه درسها و سخنرانیهاى شیخ صدوق در این اثر گرد آمده است. مطالب آن را شاگردان او تحریر کرده‌اند
امالی نویسی در اواخر قرن سوم هجری متداول شد. امالی جمع املیه، جمع املاست و به شیوه ای از نوشتن اطلاق می شود که یکی از اساتید و دانشمندانِ بنام، در انجمنی مطالبی را بیان می کرد و همان سخنان به صورت کتاب در می آمد. عنوان »امالی« تنها بر کتب حدیثی، که استاد در یک مجلس بر شاگردان از حفظ یا از کتابش املا می کرد، اطلاق نمی شود، چرا که در موضوعات دیگر هم کتبی داریم که به امالی معروف اند؛ از جمله امالی سید مرتضی، که موضوع آن تفسیر و ادبیات است و امالی ابن شجری، که در ادبیات است. از سویی دیده شده است که بر کتب امالی، عنوان »المجالس« هم اطلاق می شود؛ مثلاً نام کتاب شیخ صدوق را به چهار وجه گفته اند: الأمالی، المجالس، عرض المجالس، العوض عن المجالس. شیخ صدوق این کتاب را در سیزده ماه تدوین کرده است. شروع آن 18رجب 367قمری به هنگام سفرش به مشهد، و پایان آن 18شعبان 368قمری بوده است. تدوین کتاب، فقط مدت کوتاهی که ایشان در راه طوس بودند، به تعویق افتاد. کتاب در 97 مجلس تدوین شده، که هر روز جمعه و سه شنبه این مجالس بر پا بوده است. مجلس بیست ونهم آن، مصادف با روز هشتم محرم )دومین جمعه محرم( بود؛ و لذا او با مقتل سیدالشهداء علیه السلام شروع کرده و آن را در مجلس 30 و 31 تکمیل کرده است؛ این، بیانگر امتیاز این کتاب نسبت به دیگر کتب امالی است، که مرحوم صدوق در نقل احادیث، به مناسبت های زمانی و مکانی توجه داشته است. افزون بر آن، او در ماه رجب از فضایل آن ماه و در ماه مبارک رمضان، از فضایل رمضان و ثواب روزه در این ماه ها حدیث نقل کرده است. هنگامی که به نیشابور می رسد، حدیثی در فضیلت زیارت امام رضا علیه السلام نقل می کند. متن احادیث کتاب، همه با سلسله سند آورده شده، که از آن، تبحر شیخ صدوق در جمع و حفظ احادیث فریقین شیعه و سنی؛ به خوبی آشکار است. موضوعات مختلفی در این کتاب، مورد بحث واقع شده که اکثر آن ها جنبه اخلاقی و تاریخی، و نقل فضایل خاندان رسول خدا صلی اللّه علیه وآله را دارند.
چاپ های امالی
1- چاپ سنگی 1300 قمری
2- چاپ مرحوم غفاری
3- چاپ اعلمی بیروت، پنجم1400 قمری
4- چاپ انتشارات کتابچی ، ششم 1376 شمسی
5- چاپ ضمن ترتیب الامالی صدوق ، مفید و طوسی ( محمد جواد محمودی ، قم ، بنیاد معارف اسلامی ،1420 قمری)
ترجمه امالی
1- ترجمه سید علی بن محمد بن اسداللّه حسینی عریضی امامی سپاهانی از امالی( قرن یازدهم ه.ق)
2. شرح و ترجمه امالی، از علی رضا خراسانی یزدی (متولد 1256قمری)
3- ترجمه آیة اللّه شیخ محمد باقر کمره ای، کتابخانه اسلامیه، تهران، 1358شمسی
4- ,,ترجمه کریم فیضی، قم، 1386شمسی
منابع
ترتیب الامالی صدوق، مفید و طوسی محمدجواد محمودی؛ علوم حدیث، شماره 26، علی صدرایی خوئی؛ مجله، "آیینه پژوهش" شماره 88، راه نامه استاد علی اکبر غفاری ، سید محمود مدنی بجستانی