حدیث: امام علي عليه السلام فرمودند : إذا رَأيتَ عالِما فَکُن لَهُ خادِما ؛ هرگاه دانشمندى ديدى، به او خدمت کن. ( غررالحکم ح ۴۰۴۴ ) حدیث: امام علي (عليه السلام) فرمودند: النَّظرُ إلي العَالِم أحبُّ إلَي الله مِن اعتکافِ سَنَهٍ فِي البَيت الحَرام؛ نگاه کردن به عالم و دانشمند نزد خداوند، از يک سال اعتکاف در کعبه برتر است. ) حدیث: امام صادق عليه السلام فرمودند: إنّ علِیّا کانَ عالِما والعلمُ یُتوارَثُ ، ولَن یَهْلِکَ عالِمٌ إلّا بَقِیَ مِن بَعدِهِ مَن یَعلَمُ عِلمَهُ أو ما شاءَ اللّهُ ؛(امام) على عليه السلام عالم بود، و علم ، ارث برده مىشود. هرگز عالمى نمى ميرد مگر آن که پس از او کسى مى ماند که علم او يا آنچه را خدا خواهد، بداند. ( الکافي : ۱ / ۲۲۱ / ۱ ) ) حدیث: امام جواد عليه السلام فرمودند: العلماء غرباء لکثرة الجهال؛ عالمان، به سبب زيادي جاهلان، غريب اند. ( مسند الامام الجواد، ص ۲۴۷ ) ) حدیث: امام صادق عليه السلام فرمودند: اِذا کانَ یَومُ القيامَةِ بَعَثَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ العالِمَ وَ الْعابِدَ ، فَاِذا وَقَفا بَیْنَ یَدَىِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ قيلَ لِلْعابِدِ : اِنْطَلِقْ اِلَى الْجَنَّةِ وَ قيلَ لِلْعالِمِ : قِف تَشَفَّعْ لِلنّاسِ بِحُسْنِ تَأديبِکَ لَهُمْ؛ هر گاه روز قيامت گردد، خداى عزّوجلّ عالم و عابد را برانگيزاند . پس آنگاه که در پيشگاه خداوند ايستادند به عابد گفته مى شود : «به سوى بهشت حرکت کن» و به عالم گفته مىشود : « بايست و مردم را به خاطر آنکه نيکو ادبشان نمودى ، شفاعت کن ». ( علل الشرايع، ج ۲، ص ۳۹۴، ح ۱۱ ) ) حدیث: رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: العلماء مصابيح الارض، و خلفاء الانبياء، و ورتني و ورثه الانبياء. علما چراغهاي زمين اند و جانشينان پيامبران و وارثان من و پيامبران هستند. ( کنز العمال/ ۲۸۶۷۷٫) ) حدیث: رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: موت العالم ثلمه في الاسلام لا تسد ما اختلف الليل و النهار در گذشت عالم، رخنه اي است در اسلام که تا شب و روز در گردش است، هيچ چيز آن را جبران نمي کند. ( کنزالعمال/ ج ۲۸۷۶۰٫ )
13 مهر 1394, 15:28
شاگردان
1 ـ علاّمه محمّد باقر مجلسىعلاّمه محمّد باقر مجلسى از بزرگ ترین شخصیت هاى خاندان مجلسى و تاریخ تشیع است. وى در سال 1038 هـ .ق. در اصفهان دیده به جهان گشود.([17])
وى تحصیلات را نزد پدرش آغاز کرد. او در زمینه علوم عقلى و نقلى، نزد استادان برجسته اى همچون علاّمه حسنعلى شوشترى، میرزا رفیعاى نائینى، ملاّ صالح مازندرانى، ملاّ محسن فیض کاشانى و میر محمّد قاسم قُهپایى به تحصیل پرداخت. وى پس از مدتى، به تدریس پرداخت. بیش از 1000 نفر در درس او شرکت مى کرده اند.
علاّمه مجلسى در حفظ و نشر حدیث و معارف اهل بیت در ایران، نقش مهمى داشت.
بحارالانوار معروف ترین کتاب اوست. بحارالانوار که عظیم ترین کتاب روایى شیعه است، به منزله دایرة المعارف بزرگ روایى شیعه، در 110 جلد به چاپ رسیده است.
علاّمه محمّد باقر مجلسى به خواسته شاه سلیمان صفوى، از سال 1098 هـ .ق. مقام شیخ الاسلامى اصفهان را به عهده گرفت. شخصیت دینى و اجتماعى او چنان مؤثر و با اهمیّت بود که برخى گفته اند تا هنگامى که وى زنده بود، حکومت شاه حسین صفوى شیرازه امور را از دست نداد، اما پس از وفات وى زمام امور سست شد و سرانجام به انقراض صفویّه انجامید. وى روز 27 رمضان سال 1110 هـ .ق. دیده از جهان فرو بست.([18])
پیکرش کنار قبر پدرش، در مسجد جامع اصفهان مدفون گردید.
2 ـ فیض کاشانى (1007 ـ 1091 هـ .ق.)
در یکى از مشهورترین خاندان علم و تقوا و عرفان و ادب، که حدود 4 قرن از سابقه درخشان آنان در کاشان مى گذشت، در چهاردهم صفر سال 1007 هـ .ق. فرزندى به دنیا آمد که نامش را محمّد گذاشتند. پدرش، رضى الدین شاه مرتضى (950 ـ 1009 هـ .ق.) فقیه، متکلم، مفسر و ادیب بود و در حوزه علمیّه کاشان تدریس مى کرد.
مادر او زهرا خاتون (متوفا: 1071 هـ .ق.) زنى دانشمند و شاعره بود.([19])
ملا محسن پدر خود را در دو سالگى از دست داد و نزد دایى و عمویش تربیت و تعلیم یافت و سپس دیگر برادرانش در تربیت او کوشیدند. فیض که از استعداد و هوش فوق العاده اى برخوردار بود، قبل از سنّ بلوغ، مقدمات علوم دینى را در کاشان، نزد عمو و دایى اش، نورالدین محمّد، مشهور به حکیم و نزد آخوند نورا (متوفا: 1047 هـ .ق.) فرا گرفت.
3 ـ میرزا عبدالله اصفهانى تبریزى افندى
از چهره هاى درخشان علمى دهه پایانى دولت صفویه است. او در اصفهان به دنیا آمد. کودکى وى به یتیمى گذشت و تحت سرپرستى برادر بزرگترش، آمیرزا محمّد جعفر و دائیش قرار گرفت.([23])
استاد على دوانى مى نویسد:
میرزا عبدالله تبریزى افندى اصفهانى به جهت اقامت زیاد در اصفهان، به اصفهانى شهرت دارد. محدث نورى درباره اش، در فیض القدسى چنین مى نویسد:
«دانشمند، متبحّر، نقّاد، پرمایه، خبیر و بصیر که در آگاهى از احوال علما و مؤلفات آن ها نظیر ندارد، میرزا عبدالله بن عبدالله بن محمّد صالح جیرانى تبریزى اصفهانى، مشهور به افندى و مؤلف کتاب ریاض العلماء است. جایگاه ریاض العلماء در فن تراجم همچون جواهر الکلام در فقه است. تولد او در سال 1066 هـ . وفاتش در سال 1135 هـ . پیش از سقوط اصفهان به دست محمود افغان است.»([24])