ویژگیهاى اخلاقى

آیت الله محمدباقر اصطهباناتى، انسانى وارسته، بلند اندیش، و شکیبا بود که جز عشق به خدا و خدمت به مردم، به چیزى نمى اندیشید. و به دنبال عناوین دنیوى و جاه و مقام نبود. بااینکه لوازم ریاست و شهرت و مقام براى او مهیا بود، در فقر به سر برد تا به اهداف بزرگش که گسترش علوم اسلامى و فرهنگ قرآن بود، برسد و هرگز در میدان مبارزه، در مقابل ظالمان سر خم نکند.

با آنکه در میدان مبارزه سیاسى و اجراى حدود الهى مصمم بود، در برخورد با زن و فرزند سرشار از مهر و عطوفت بود.

محمدباقر در سال 1258هـ .ش. با دختر «حجت الاسلام آقا سید محمد حسن لاریجانى» ازدواج کرد. همسرش در سال 1279درگذشت. از نامه اى که ایشان در فراق همسرش نوشته است، مى توان به احترام زایدالوصف او نسبت به همسرش پى برد.

«آه چقدر سخت است سفر واپسین. کى امید بازگشتن از این سفر دارد، همسر من، هنوز باور نمى کنم که تو رفته اى و برنمى گردى. هروقت چنین تصورى در مغز من داخل مى شود، لرزه بر اندامم مى افتد و برق از سرم مى پرد، چه مرحله ى عجیبى است فراق و چه اوضاع پرشور و شینى است هجران، بویژه یک چنین همسر باوفا و دلدار باصفا! همسر عزیز حال که تو رفتى چرا دل مرا همراه خود بردى، من بى دل چگونه زندگى کنم؟ چطور بیاسایم پس مى خواهى تنم را نیز ببر و از زندان غمت آزادم کن. من به تو دل بسته و به عشقت پابسته بودم و هیچ فکر فراقت نمى کردم...

گل نازنینم، در این موسم که گل ها همه سر ز خاک بیرون کرده اند، تو چرا سر به خاک فرو برده اى چرا سینه ى خاک را بر سینه ى من برترى دادى؟ مگر از من چه دیدى که خود را در زیر خاک پنهان کردى.

جان شیرینم، پس از تو خواب به چشمم نرفته و سر بر بالش پر مهرت نگذاشته ام.

نازنینم، عزیزم، اگر انقلابات جهان تو را از من گرفت، آسوده باش که هرگز نمى تواند مهر تو را که تا ابد در کانون دلم جاى دارد از من بگیرد.^[20]

وى در باب نظام خانواده، شوهردارى، وظایف زن و مرد و تربیت اولاد، افکار و اندیشه هاى بلند داشت که براى نمونه به بعضى از آن ها اشاره مى کنیم. او مى فرماید: «زن در اثر مشقت کار خانه و بچه دارى تاب خشونت را ندارد و رفتار تند ممکن است او را خرد نموده و از کار بیندازد.»^[21]

ایشان نتیجه بخش بودن کار مرد را وابسته به تلاش و هماهنگى زن مى داند و مى فرماید:

«همانطور که مرد براى تحصیل مال، رنج کار را بر خود هموار مى سازد، زن هم براى صرف نمودن آن مال و نتیجه گرفتن از آن باید بجنبد و کار کند و بلکه زحمات مرد در اثر کار کردن زن آشکار مى گردد.»^[22]