حدیث: امام علي عليه السلام فرمودند : إذا رَأيتَ عالِما فَکُن لَهُ خادِما ؛ هرگاه دانشمندى ديدى، به او خدمت کن. ( غررالحکم ح ۴۰۴۴ ) حدیث: امام علي (عليه السلام) فرمودند: النَّظرُ إلي العَالِم أحبُّ إلَي الله مِن اعتکافِ سَنَهٍ فِي البَيت الحَرام؛ نگاه کردن به عالم و دانشمند نزد خداوند، از يک سال اعتکاف در کعبه برتر است. ) حدیث: امام صادق عليه السلام فرمودند: إنّ علِیّا کانَ عالِما والعلمُ یُتوارَثُ ، ولَن یَهْلِکَ عالِمٌ إلّا بَقِیَ مِن بَعدِهِ مَن یَعلَمُ عِلمَهُ أو ما شاءَ اللّهُ ؛(امام) على عليه السلام عالم بود، و علم ، ارث برده مىشود. هرگز عالمى نمى ميرد مگر آن که پس از او کسى مى ماند که علم او يا آنچه را خدا خواهد، بداند. ( الکافي : ۱ / ۲۲۱ / ۱ ) ) حدیث: امام جواد عليه السلام فرمودند: العلماء غرباء لکثرة الجهال؛ عالمان، به سبب زيادي جاهلان، غريب اند. ( مسند الامام الجواد، ص ۲۴۷ ) ) حدیث: امام صادق عليه السلام فرمودند: اِذا کانَ یَومُ القيامَةِ بَعَثَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ العالِمَ وَ الْعابِدَ ، فَاِذا وَقَفا بَیْنَ یَدَىِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ قيلَ لِلْعابِدِ : اِنْطَلِقْ اِلَى الْجَنَّةِ وَ قيلَ لِلْعالِمِ : قِف تَشَفَّعْ لِلنّاسِ بِحُسْنِ تَأديبِکَ لَهُمْ؛ هر گاه روز قيامت گردد، خداى عزّوجلّ عالم و عابد را برانگيزاند . پس آنگاه که در پيشگاه خداوند ايستادند به عابد گفته مى شود : «به سوى بهشت حرکت کن» و به عالم گفته مىشود : « بايست و مردم را به خاطر آنکه نيکو ادبشان نمودى ، شفاعت کن ». ( علل الشرايع، ج ۲، ص ۳۹۴، ح ۱۱ ) ) حدیث: رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: العلماء مصابيح الارض، و خلفاء الانبياء، و ورتني و ورثه الانبياء. علما چراغهاي زمين اند و جانشينان پيامبران و وارثان من و پيامبران هستند. ( کنز العمال/ ۲۸۶۷۷٫) ) حدیث: رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: موت العالم ثلمه في الاسلام لا تسد ما اختلف الليل و النهار در گذشت عالم، رخنه اي است در اسلام که تا شب و روز در گردش است، هيچ چيز آن را جبران نمي کند. ( کنزالعمال/ ج ۲۸۷۶۰٫ )
13 مهر 1394, 15:28
ویژگیهاى فتاوایى و اجتهادى
از ویژگیهاى مهم این فقیه آگاه، جرأت در استنباط احکام شرعى و معارف اسلامى بود. او با صراحت لهجه و قاطعیت نظرات خود را مطرح مى کرد. وى در استنباط احکام شرعى ویژگیهایى دارد که به برخى از اینها اشاره مى شود:
1 ـ عمل بر ادلّه عقلى: همانگونه که در کتاب مختلف علامه و سرائر ابن ادریس اشاره شده است، با توجه به اینکه در آن زمان اعتماد بر ادله عقلى در مقام استنباط بین عالمان معمول و متداول نبود، ابن جنید از پیش قراولان این نظریه به شمار مى آید.
2 ـ بنیان نهادن فقه اجتهادى و مبارزه با افکار و آراء اخباریگرى: بعدها افکار و اندیشه هایش مورد هجوم اخباریها قرار گرفت.
3 - عمل بر طبق قیاس منصوص العله.[13]
4 - بسنده نکردن بر ظاهر الفاظ نصوص و متون احادیث.
5 ـ تلاش جهت دست یابى به مناط حکم در غیر مسائل عبادى، از راه اوصافى که صلاحیت دارند مناط حکم قرار گیرند.
6 ـ داشتن صراحت و قاطعیت در بیان نظرات فقهى.
7 ـ به کارگیرى تعبیرات فنى اجتهادى در مقام بیان احکام: این روش در آن عصر رایج نبود و او تنها فقیهى بود که پس از ابن ابى عقیل، آن را به کار گرفت.[14]
نوآوریها و جرأت وى موجب شد از مقام بلند اجتماعى او در میان علما کاسته، کتابهایش متروک و فضائل و خدماتش نادیده انگاشته شود، در حالى که همه علما و فقهاء اعتراف دارند ابن جنید پایه گذار فقه اجتهادى شیعه است و وجود حوزه اجتهاد به گونه علمى و فنى در حوزه هاى شیعه مرهون تلاش علمى اوست.