پیشگام اصلاح و نوآورى

با یک نگاه کوتاه به حیات استاد مظفر، مى توان به وجود دو دوره و مقطع فکرى و علمى در زندگى او پى برد

دوره اول شامل یادگیرى، مطالعه، تحقیق و تدریس به شکل متداول حوزه، همچون حضور و برپایى بحثها و درسهاى مختلف و نیل به مقام اجتهاد و گام نهادن در مسیر مرجعیت بود

دوره دوم عبارت است از فداکردن موقعیت سنتى حوزوى و روى آوردن به تلاش و کوشش در پى اصلاح حوزه با استفاده از شیوه هاى بهینه آموزش، تدریس، تألیف و^([10])

به اعتراف بسیارى از شخصیتهاى علمى و دینى، اگر آیت الله مظفر سرمایه عمر خود را در پى اصلاح حوزه نمى گذاشت، بى شک یکى از مراجع تقلید مى بود^([11])

استاد مظفر اوضاع حوزه نجف را از همه جوانب تحت مطالعه درآورد و نواقص آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد ولى با این حال مى دانست که تنها بررسى مشکل، درد را دوا نمى کند و باید در عمل کوششهاى صادقانه و خالصى را در راه جبران این نواقص و حل این نارساییها صورت داد

در سال 1349 هجرى، هنگام هجوم فرهنگى کتابهاى دشمنان، او به همراه شیخ محمد جواد حجامى، شیخ محمد حسین مظفر، سید على بحرالعلوم، شیخ على ثامر و تعدادى دیگر به منظور تأسیس جمعیتى براى نشر و تألیف تلاش کرده و نشستهاى متعددى را بر پا نمودند و به ابتکار این جمع، علامه شیخ محمد جواد بلاغى به تألیف و تفسیر «آلاء الرحمن» پرداخت، البته این تمام نتیجه حرکت مورد نظر بود^([12])

برنامه ها و فعالیتهاى اصلاحى استاد نام او را در زمره یکى از احیاگران عصر حاضر، در تاریخ کهن حوزه علمیه نجف اشرف جاودان ساخت، اقدامات اصلاحى آیت الله مظفر به قرار ذیل است:

الف - جمعیت منتدى النشر

این نهاد - که در سال 1353 هجرى مجوز تأسیس را دریافت کرد - بهترین وسیله براى تحقق اهداف اصلاحى در پى نشر فرهنگ دینى و ایجاد روح اسلامى در مردم و استحکام اخلاق بود

آیت الله مظفر و همفکران دیگر او، خطر تهاجم فرهنگى غرب را بهنگام شناخته و به سرعت جوانان را دریافتند و براى در امان ساختن آنان از شبیخون دشمن، ایشان را در زیر چتر اندیشه هاى اسلامى جاى دادند و مراکز عالى آموزشى را تأسیس کردند

در ماده 4 اساسنامه جمعیت چنین آمده است :

«اهداف منتدى النشر عبارت است از عمومیت دادن فرهنگ اسلامى و علمى، و اصلاح اجتماعى به وسیله نشر، تألیف، آموزش وبا استفاده از شیوه هاى مشروع»^([13])

استاد محمد رضا مظفر ریاست این جمعیت را به عهده داشت و حمایت آیت الله العظمى سید ابوالحسن اصفهانى از این نهاد نوپا بسیار راهگشا بود

ب - دانشکده منتدى

آیت الله مظفر در سال 1355 ق به دنبال تحقق اهداف جمعیت منتدى النشر، یک مدرسه عالى علوم دینى و به عبارتى «دانشکده اجتهاد» را تأسیس کرد و در دوره اول چهار ماده درسى همچون فقه استدلالى، تفسیر، علم اصول و فلسفه به دانش پژوهان ارائه مى شد علامه شیخ محمد جواد بلاغى، شیخ عبدالحسین دشتى و شیخ عبدالحسین حلى از اساتید این دانشکده بودند

ج - مدارس منتدى

تأسیس مدارس منتدى النشر گام بعدى استاد مظفر بود که با استقبال بزرگان حوزه نجف و خاندانهاى مشهور این شهر مواجه شد و این اقبال عمومى در توسعه اش کار گشا بود

در این مدارس، در طول چند دهه، مقاطع تحصیلى ابتدایى، متوسطه (ثانویه) و پیش دانشگاهى (اعدادیه) دایر بود و در مجموع دروس جدید با گرایش ترویج فرهنگ دینى آموزش داده مى شد^([14])

د - دانشکده فقه

آیت الله مظفر در سال 1376 ق دانشکده فقه را در نجف اشرف تأسیس کرد و وزارت فرهنگ عراق در سال 1377 آن را به رسمیت شناخت

مواد درسى این دانشکده عبارت بودند از: فقه امامیه، فقه تطبیقى، اصول فقه، تفسیر و اصول و مبانى تفسیر، حدیث و اصول حدیث (درایه)، علوم بیتى و روان شناسى، ادبیات و تاریخ ادبیات، جامعه شناسى، تاریخ اسلام، فلسفه اسلامى، فلسفه جدید، منطق، تاریخ جدید، اصول تدریس، نحو، صرف و یک زبان بیگانه

شیخ محمد رضا خود در دانشکده به تدریس فلسفه اسلامى مى پرداخت و مجلات کتاب «اصول الفقه» را آماده مى کرد تا در دانشکده فقه تدریس شود او همچنین به سرپرستى دانشکده و نظارت بر کارهاى تألیفى آن مى پرداخت وى زندگى خود را بطور کامل در اختیار این مرکز علمى گذارد و به شجره جان و روان آن را مستحکم و پایدار کرد و همه تواناییها و امکاناتش را در این دانشکده بذل نمود^([15])

هـ - تدوین کتابهاى درسى

در قرن اخیر جمعى از اندیشوران حوزه، تغییر برخى متون درسى و کوتاه کردن طول مدت آموزش را به منظور دستیابى سریع به اهداف متعالى پیشنهاد کرده اند و برخى از مصلحان نیز تحدید بناى علمى و تدوین کتابهاى روز آمد را - با توجه به حفظ عمق و اصالت مطالب آنها - وجهه نظر خود قرار داده اند که این تغییر و جایگزینى همواره با مقاومت برخى دیگر مواجه بوده است

آیت الله مظفر در میان دو دوره سطح و خارج، دوره نخست را به دلیل نقص در موارد درسى و سبک تحصیل و تدریس - نیازمند اصلاح مى دانست و از این رو در پى تأسیس منتدى النشر و دانشکده فقه، تنظیم وضعیت آموزشى و افزودن متون آموزشى جدید را هدف کار خویش قرار داد تدوین کتابهاى «المنطق»، «اصول الفقه» و «عقاید الامامیه» یک نوسازى در نگارش کتابهاى درسى به شمار مى آید که هم اکنون دو کتاب نخست از متون درسى حوزه هاى علمیه بخصوص حوزه مقدس قم مى باشد^([16])

و - ترمیم امر تبلیغ

استاد مظفر، خطابه و تبلیغ متداول در نجف را در شأن آن حوزه کهن نمى دانست، زیرا امروزه هیچ خطیبى بدون آگاهى از افکار زمان و مسائل و موضوعات علوم جدید از یک طرف و احاطه کامل به تعالیم و معارف اسلامى از فقه و تفسیر و حدیث و تاریخ از سوى دیگر نمى تواند رسالت اسلامى خود را در سطح عالى و وسیع انجام دهد او خطابه حسینى را یکى از مهم ترین وسائل تبلیغ مى شناخت و وضع موجود حوزه را رسا نمى دانست و افتتاح مؤسسه و مدرسه اى براى تربیت خطیب را یگانه راه نجات از آن نارسایى تلقى مى کرد،

گشودن دانشکده وعظ و ارشاد از آرزوهاى شیخ بود در سال 1363 ق مجموعه اى به ریاست خطیب برجسته عراق «شیخ محمد على قسام» و با نظارت آیت الله مظفر تشکیل شد و کار آزمایشى خویش را - قبل از افتتاح رسمى دانشکده - با برپایى یک کلاس آغاز کرد و درسهایى چون فقه، علوم عربى، اصول دین و اصول حدیث (علم درایه) در آن تدریس مى شد مدت کوتاهى از عمر آن نگذشته بود که حملات پیاپى بر آن وارد آمد و اتهامات ناروایى بر آن زده شد، در حالى که این مؤسسه با اهدافى عالى و انگیزه اى مخلصانه تأسیس شده بود هدفى جز زدودن پیرایه ها نداشت^([17]) اما افسوس که مصلحان همیشه در معرض اتهام اند و ناآگاهان سدى در مقابل اندیشه هاى والاى ایشان!