جهان خاتون فاضله و شاعره شیرازی

از زنان دانشمند قرن هشتم هجری و از معاصرین خواجه حافظ و شیخ جمال الدین ابواسحق اینجو (743 ـ 758) بود که محاسن ظاهری را با فضائل باطنی آراسته و مجلس خود را بوجود شعراء و ظرفاء و اهل حال آراسته بود.

شوهرش امین الدین جهرمی ندیم شیخ ابواسحق بوده و باینمناسبت جهان خاتون نیز بدربار شاه آمد و شد داشته است ـ و از اینروی بدبینان و شوخ طبعان امثال عبید زاکانی را متفی 722) درباره‌اش ظن تر دامنی و بیععفتی رده‌اند، و عبید او را هجو کرده است.

سال فوتش معلوم نشد ـ ابیات ذیل از اوست[1]

بیا بنشین مرو در خواب امشب                      دل ما را دمی دریاب امشب

بساز از روی یاری با غریبان                         چو عمر از پیش ما مشتاب امش

چو چشم خویشتن خوش باش با ما    چو زلف خود مرو در تاب امشب

ببادم برمده چون خاک کویت                       بزن بر آتش عشق آب امشب

چرا ما را چنین میداری ای دوست     ز آب دیده در غرقاب امشب

مرو از پیشم ای سرو سمنبر             مران از چشم ما خوناب امشب

مرا کام از جهان باری بر آید

گرت بینم دمی در خواب امشب

بوی مهرت بمشام من شیدا نرسد                              گنج وصل تو بهر بی سرو پا نرسد

حاکمی گر بکشی بنده‌ام ار بنوازی                 منع در مصلحت شاه ـ گدا را نرسد

راستی سرو سهی گر چه بقد مینازد                لیک با قد تواش دعوی بالا نرسد

من بیدل چکنم چون ز  تو دور افتادم             آه اگر وامق بیچاره بعذرا نرسد

تا کیم وعدة‌فردا دهی، امروز بده                                کام بیچاره مبادا که بفردا نرسد

تمنای سر زلف تو جان داد دلم                                 آه اگر دست من و دل بتمنا نرسد

نیست آگاهی از احوال جهانم که جهان                      

آخر الامر بوصل تو رسد یا نرسد

نادیده مثل رویت ای نور هر دو دیده              با ما چرا بکینی ای یار برگزیده

هر بد که گفت دشمن در شأن من شنیدی       یارب که مدعی را بادا زبان بریده

از شرم رنگ و رویت وز رشک قامت تو                      گل در عرق نشسته، سرو چمن خمیده

هر دم ز درد عشقت، بینی هزار عاشق                        از شوق دست برسر، صد پیرهن دریده

ای پادشاه خوبان، آخر عنایتی کن                  چون گشتم از دل و جان، هندوی زر خریده

گفتی بدر هجران صبری بکن نگارا                صبر از تو چون توان کرد ای نور هر دو دیده

ای از جمال رویت، مه روشنی ربوده               چشمی چو چشم مستت، چشم جهان ندیده

[1] ـ اشعار فوق از ترجمه جهان خاتون بقلم دوست دانشمندم آقای گلچین معانی از شماره 1876 روزنامه ملی پارس منطبعه شیراز نقل شده و آقای گلچین معانی مرقوم داشته‌اند «نگارنده مقدار کمی از آثار او را بمرور ایام از جنگها و مجموعه‌های کهنسال از جمله مجموعه‌ای که در سال 821 هجری قمری و قیب زمان وی نوشته شده است بدست آورده‌ام»