حدیث: امام علي عليه السلام فرمودند : إذا رَأيتَ عالِما فَکُن لَهُ خادِما ؛ هرگاه دانشمندى ديدى، به او خدمت کن. ( غررالحکم ح ۴۰۴۴ ) حدیث: امام علي (عليه السلام) فرمودند: النَّظرُ إلي العَالِم أحبُّ إلَي الله مِن اعتکافِ سَنَهٍ فِي البَيت الحَرام؛ نگاه کردن به عالم و دانشمند نزد خداوند، از يک سال اعتکاف در کعبه برتر است. ) حدیث: امام صادق عليه السلام فرمودند: إنّ علِیّا کانَ عالِما والعلمُ یُتوارَثُ ، ولَن یَهْلِکَ عالِمٌ إلّا بَقِیَ مِن بَعدِهِ مَن یَعلَمُ عِلمَهُ أو ما شاءَ اللّهُ ؛(امام) على عليه السلام عالم بود، و علم ، ارث برده مىشود. هرگز عالمى نمى ميرد مگر آن که پس از او کسى مى ماند که علم او يا آنچه را خدا خواهد، بداند. ( الکافي : ۱ / ۲۲۱ / ۱ ) ) حدیث: امام جواد عليه السلام فرمودند: العلماء غرباء لکثرة الجهال؛ عالمان، به سبب زيادي جاهلان، غريب اند. ( مسند الامام الجواد، ص ۲۴۷ ) ) حدیث: امام صادق عليه السلام فرمودند: اِذا کانَ یَومُ القيامَةِ بَعَثَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ العالِمَ وَ الْعابِدَ ، فَاِذا وَقَفا بَیْنَ یَدَىِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ قيلَ لِلْعابِدِ : اِنْطَلِقْ اِلَى الْجَنَّةِ وَ قيلَ لِلْعالِمِ : قِف تَشَفَّعْ لِلنّاسِ بِحُسْنِ تَأديبِکَ لَهُمْ؛ هر گاه روز قيامت گردد، خداى عزّوجلّ عالم و عابد را برانگيزاند . پس آنگاه که در پيشگاه خداوند ايستادند به عابد گفته مى شود : «به سوى بهشت حرکت کن» و به عالم گفته مىشود : « بايست و مردم را به خاطر آنکه نيکو ادبشان نمودى ، شفاعت کن ». ( علل الشرايع، ج ۲، ص ۳۹۴، ح ۱۱ ) ) حدیث: رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: العلماء مصابيح الارض، و خلفاء الانبياء، و ورتني و ورثه الانبياء. علما چراغهاي زمين اند و جانشينان پيامبران و وارثان من و پيامبران هستند. ( کنز العمال/ ۲۸۶۷۷٫) ) حدیث: رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: موت العالم ثلمه في الاسلام لا تسد ما اختلف الليل و النهار در گذشت عالم، رخنه اي است در اسلام که تا شب و روز در گردش است، هيچ چيز آن را جبران نمي کند. ( کنزالعمال/ ج ۲۸۷۶۰٫ )
7 آذر 1397, 19:31
در تحریر اسماء علماء و فضلاء و ائمة دین و فحول مجتهدین و اجلة متکلمین و حکاء متالهین و عرفاء مرتاضین و صنادید ادباء و معربین و اساتید اطباء و معالجین و کبراء شعراء و مترسلین و آحاد وعاظ و مذکرین و افراد کتاب و خطاطین که از اهالی ایران زمین در این سنین اربعین ظهور کرده‌اند و مشهور گردیده‌اند و اسامی گرامی ایشان حین تألیف این کتاب مستطاب در نظر همی بود و مقام خویشتن را وا می‌نمود. نه آنکه تعهد استقصاء تام و استقراء عام می‌کنیم، و در این باب ترتیبی که از درجات و مراتب کشف نماید اصلا ملعوظ نشده است بلکه اسامی را بر سبیل فهرست متوالیا ثبت همی کردیم بدون رعایت تاخیر و نیت تقدیم.
پس در تعداد اسماء این سلسلة بزرگوار زینهار، نه هیچ تقدم را از روی تقدیم بدانند و نه هیچ تعقب را از در تأخیر.
بلی تراجم جماعتی از ارباب فضل و کمال که به خدمت دیوان عزیز اشتغال دارند محض تحرز از و صمت تهمت به حروف تهجی مرتب گردید.
و هم چون مقصود اصلی فقط ذکر اسماء عظماء علماء و اجلاء فضلاء این چهل سال شمسی بود به اشارتی از تراجم و احوال اکتفاء رفت، چنانکه خواجه حمدالله مستوفی قزوینی نیز در باب ذکر علماء و مشایخ از گزیده این و تیره برگیزیده است، چرا که حالات و اخبار و ماجریات و آثار هر یک از این دانشوران و هنرمندان را به شرح نگاشتن چند مجلد را مشحون خواهد خواست و چندین کاتب را مشغول خواهد ساخت.