مقام علمى

آقا نورالدین اراکى فقیهى فرزانه، عارفى خداشناس و حکیمى هوشیار بود که مقامات علمى و معنویش تمامى علما و سادات اراک را تحت الشعاع قرار داد. آن بزرگوار از دیدگاه مراجع تقلید، به عنوان امین شرع انور و صاحب امر و داراى نفوذ روحانى و معنوى مطرح بود، تا جایى که وى را پناه سیاسى و مذهبى مردم خوانده اند و در برخى صحنه ها خود را رهین منّت او دانسته اند. حاج میرزا خلیل تهرانى، آخوند خراسانى، محمّد شربیانى و محمّد حسن ممقانى که از مراجع تقلید و فقیهان نجف بودند، در نهم جمادى الاول سال 1321 هـ .ق. در نامه اى به آقا نورالدین، از او خواستند با توجه به توانایى اش در عرصه هاى فقه و حکمت و نیز نفوذ معنوى و اقتدار اجتماعى اش، جهت اصلاح امور جامعه و محو شعله هاى آشوب و فساد و منکرات، بکوشد و جامعه مسلمانان را از فساد و تعرض افراد خلافکار مصون نگاه دارد.

آیت الله آقا نورالدین در بُعد فقاهت، مجتهدى تیزبین و ژرف اندیش بود و بر مسایل و مبانى فقهى چنان تسلّط داشت که گویى تمام قواعد فقهى فرا روى اوست. گرچه اراک و حوالى آن هیچ وقت بدون مجتهد نبود، ولى مراجعات عمومى مردم به آن بزرگوار ـ جهت استفتاء در عبادات، معاملات، دعاوى خصوصى و مخاصمات ـ بیش از سایر علما بود. از مجموعه جواب هایى که وى به سؤالات فقهى مردم داده است، مى توان به وضوح فهمید که او پناه علمى و مشکلات شرعى و حافظ حقوق مردم، به ویژه محرومین و مظلومین بوده است^([33]). آیت الله اراکى فرمود: مرحوم آقا نورالدین در هیچ مسأله اى محتاج به مراجعه کتاب نبود. این همه استفتاآت که مى آوردند، یک دفعه نشدکه بگوید کتاب رابیاورید ببینم. قلمدان حاضربود وجواب را فورى مى نوشت، تمام، حاضر جواب بود.

آیت الله اراکى افزود:

یک کربلایى على داشتیم که به توصیه مرحوم حاج شیخ حیدر، از آقا نورالدین تقلید مى کرد. این آقاى شیخ حیدر مجسمه تقوا بود. عده اى از بازارى هاى اراک را که به او خیلى ارادت داشتند، در امر تقلید ارجاع داده بود به آقا نورالدین در حالى که مرحوم آخوند خراسانى زنده بود، آقا حاج میرزا خلیل حیات داشت ... آقا شیخ حیدر گفت: امروز باید از آقا نورالدین تقلید کرد. گفتند: چرا؟ گفت: آنان در جلو چشم من نیستند و نمى بینم و خبر ندارم، ولى این را مى بینم، عدالت او را پیش چشم مى بینم، اجتهادش هم که مسلّم است. اگر از من بخواهید، مى گویم از او تقلید کنید. کربلایى على هم به توصیه آقا شیخ حیدر از آقا نورالدین تقلید مى کرد و به درس مرحوم آقا شیخ جعفر مى آمد که در اول صبح احکام درس مى گفت و بعد هم سیوطى. ما درس سیوطى مى خواندیم، ولى در درس مسئله هم شرکت مى کردیم. با کربلایى آقا على رفیق شده بودیم. ایشان گفت: من مجمع المسایلى که به اندازه رسایل شیخ انصارى است، بردم به آقا نورالدین دادم و گفتم: این را براى من حاشیه کن. در سه شب، تمام را حاشیه کرد که خیلى مُفصّل بود. یک نفر دیگر از اهل بازار، مجمع المسایل را برد تا آقا برایش حاشیه کند. آن وقت، این دو نفر مجمع المسایل خود را مى بردند منزل آقا شیخ جعفر که برایشان درس بگوید، من هم بودم، هر جایى از مجمع المسایل کربلایى على حاشیه داشت، این هم داشت، عبارت ها جور دیگر بود، ولى معنا و مفاد یکى بود. این چه احاطه اى است! تمام فقه گویا در ذهنش بود و محتاج به مراجعه نبود^([34]).