حدیث: امام علي عليه السلام فرمودند : إذا رَأيتَ عالِما فَکُن لَهُ خادِما ؛ هرگاه دانشمندى ديدى، به او خدمت کن. ( غررالحکم ح ۴۰۴۴ ) حدیث: امام علي (عليه السلام) فرمودند: النَّظرُ إلي العَالِم أحبُّ إلَي الله مِن اعتکافِ سَنَهٍ فِي البَيت الحَرام؛ نگاه کردن به عالم و دانشمند نزد خداوند، از يک سال اعتکاف در کعبه برتر است. ) حدیث: امام صادق عليه السلام فرمودند: إنّ علِیّا کانَ عالِما والعلمُ یُتوارَثُ ، ولَن یَهْلِکَ عالِمٌ إلّا بَقِیَ مِن بَعدِهِ مَن یَعلَمُ عِلمَهُ أو ما شاءَ اللّهُ ؛(امام) على عليه السلام عالم بود، و علم ، ارث برده مىشود. هرگز عالمى نمى ميرد مگر آن که پس از او کسى مى ماند که علم او يا آنچه را خدا خواهد، بداند. ( الکافي : ۱ / ۲۲۱ / ۱ ) ) حدیث: امام جواد عليه السلام فرمودند: العلماء غرباء لکثرة الجهال؛ عالمان، به سبب زيادي جاهلان، غريب اند. ( مسند الامام الجواد، ص ۲۴۷ ) ) حدیث: امام صادق عليه السلام فرمودند: اِذا کانَ یَومُ القيامَةِ بَعَثَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ العالِمَ وَ الْعابِدَ ، فَاِذا وَقَفا بَیْنَ یَدَىِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ قيلَ لِلْعابِدِ : اِنْطَلِقْ اِلَى الْجَنَّةِ وَ قيلَ لِلْعالِمِ : قِف تَشَفَّعْ لِلنّاسِ بِحُسْنِ تَأديبِکَ لَهُمْ؛ هر گاه روز قيامت گردد، خداى عزّوجلّ عالم و عابد را برانگيزاند . پس آنگاه که در پيشگاه خداوند ايستادند به عابد گفته مى شود : «به سوى بهشت حرکت کن» و به عالم گفته مىشود : « بايست و مردم را به خاطر آنکه نيکو ادبشان نمودى ، شفاعت کن ». ( علل الشرايع، ج ۲، ص ۳۹۴، ح ۱۱ ) ) حدیث: رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: العلماء مصابيح الارض، و خلفاء الانبياء، و ورتني و ورثه الانبياء. علما چراغهاي زمين اند و جانشينان پيامبران و وارثان من و پيامبران هستند. ( کنز العمال/ ۲۸۶۷۷٫) ) حدیث: رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: موت العالم ثلمه في الاسلام لا تسد ما اختلف الليل و النهار در گذشت عالم، رخنه اي است در اسلام که تا شب و روز در گردش است، هيچ چيز آن را جبران نمي کند. ( کنزالعمال/ ج ۲۸۷۶۰٫ )
13 مهر 1394, 15:28
بر کرسى تدریس
جایگاه علمى آیت الله سید محمد صدر در فقه و اصول، باعث شهرت علمى او بین طلاب گردید. از این رو در سال 1369 هـ .ق. تعدادى از طلاب و فضلاى حوزه علمیه نجف، خدمت وى رسیده و از او خواهش کردند، تدریس خارج فقه و اصول را شروع کند. آنان همچنین نزد آیت الله سید محمدباقر صدر رسیده و نظر ایشان را در این باره جویا شدند. ایشان ضمن تشویق و قدردانى از آنان فرمود:
«سید محمد صدر اهلیت و جایگاه تدریس خارج فقه و اصول را دارد.»
سید محمد در همان سال، درس استدلالى خارج فقه را بر اساس متن باب طهارت از کتاب «المختصر النافع» شروع کرد. وى در سال 1410 هـ .ق. دور جدیدى از درس خارج را شروع کرد که تا آخر عمرش ادامه داشت. خارج اصول وى بر اساس متن کتاب کفایة الأصول و خارج فقه او هماهنگ با متن کتاب شرایع الاسلام اثر محقق حلى بود.([10])
در محضر قرآن
صدر همچون همه فقیهان آگاه، به قرآن عشق مى ورزید و به آموزش مفاهیم آن اهتمام داشت. وى هم زمان با تدریس فقه و اصول، روزهاى پنجشنبه و جمعه هر هفته، همچنین ایام تعطیل حوزه، تفسیر قرآن داشت. جلسه تفسیر وى از سه ویژگى مهم برخوردار بود:
1 ـ نواندیشى و جرأت در نقد آراى مفسران گذشته. 2 ـ عادت و رسم بسیارى از مفسران قرآن کریم این است که از اول قرآن و سوره حمد، تدریس تفسیر را شروع مى کنند. ولى ایشان، روش تازه اى بکار برد و از آخر قرآن (سوره ناس) درس تفسیر را آغاز کرد.([11])ایشان درباره انتخاب این روش نوین مى گوید:
«عادت مفسرین این است که از ابتداى قرآن شروع به تفسیر مى کنند و پیرامون سوره هاى ابتدایى قرآن، بسیار توضیح مى دهند اما وقتى به نصف یا آخر قرآن مى رسند، توضیحات مختصر شده و شنونده را به مطالب قبلى ارجاع مى دهند.»([12])
روش این عالم فرهیخه باعث شد که سورهاى آخر قرآن بطور مفصل، تفسیر شوند.
3 ـ شیوه تدریس ایشان به این صورت بود که ابتدا سؤالاتِ پیرامونِ سوره یا آیه بحث را طرح کرده سپس جواب مى دادند. (شیوه مورد پرسش و پاسخ).